Zekeriya Sertel Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Mehmet Zekeriya Sertel (D: 1890, Ustrumca, Selanik – Ö: 11 Mart 1980, Paris, Fransa) Gazeteci ve yayıncı.

Zekeriya Sertel, 1890’da Selanik Ustrumca’da doğdu. 11 Mart 1980’de Paris’te yaşamını yitirdi. Asıl ismi Mehmet Zekeriya Sertel. İlk öğrenimini Selanik’te, orta öğrenimini Selanik ve Edirne’de tamamladı. Selanik’te Hukuk Mektebi’ne devam etti. Gazeteciliğe Selanik’te yayınlanan İttihat ve Terakki’nin yayın organı ‘Rumeli’de başladı. Selanik’in işgalinden sonra İstanbul’a geldi. “Tasvir-i Efkar’ gazetesinde çalışmaya başladı. İstanbul Hukuk Mektebi’ni bitirdi. Paris’te Sarbonne Üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi gördü.

I. Dünya Savaşı başlayınca İstanbul’a döndü. 1914’de kendi gazetesi Turan’ı yayınlamaya başladı. 1919’da eşi Sabiha Sertel’le birlikte ABD’ye gitti. Columbia üniversitesi Gazetecilik Fakültesi’ni bitirdi. 1924’te ‘Resimli Ay’ dergisini yayınlamaya başladı. Dergideki yazılar nedeniyle İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı, 3 yıl hapse mahkum oldu.

1932’de Faik Sabri Duran’la birlikte ‘Hayat Ansiklopedisi’ni çıkardı. 1936’da Tan gazetesini Ahmet Emin Yalman’la birlikte satın aldı. Tan, II. Dünya Savaşı sırasında etkili bir gazete oldu.

Tek Parti yönetiminin siyasi baskılarının artması üzerine eşi Sabiha Sertel’le birlikte Paris’e gitti. Daha sonra Bakü’ye geçtiler. Sabiha Sertel, Eylül 1968’de Bakü’de yaşamını yitirdi. Zekeriya Sertel yeniden Paris’e yerleşti. 1977’de Danıştay kararıyla İstanbul’a dönebildi. Ölümüne kadar Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yazdı.

Zekeriya Sertel’in Eserleri

• Hayat ve Şebab (1911, Selanik, Nebizade Hamdi ile birlikte)
• Hayat Ansiklopedisi (1932, ekip çalışması)
• Muallimlere Mahsus Hayat Bilgisi Rehberi, Üç Kitap, Kanaat Kütüphanesi, 1930
• Davamız ve Müdafaamız (1946, Sabiha Sertel ile birlikte)
• Mehmet Zekeriya Sertel, Sovyetler Birliğinde 45 Gün, Narodna Prosveta-Devlet Neşriyatevi, Sofya 1954
• Mehmet Zekeriya Sertel, Bulgaristanda Gördüklerim, Narodna Prosveta-Devlet Matbaası, Sofya 1955
• Mavi Gözlü Dev (1968, Ant Yayınları)
• Hatırladıklarım 1905-1950, (1968, Yaylacık Kitabevi)
• Nazım Hikmet’in Son Yılları (1978, Milliyet Yayınları)
• Rus Biçimi Sosyalizm (1993, İletişim Yayınları)
• Amerikan Biçimi Yaşam (1993, Yapı Kredi Yayınları)
• Sertellerin Anılarında Nazım Hikmet ve Babıali (1993, Adam Yayınları, Sabiha ve Yıldız Sertel ile birlikte)