Yılmaz Güney

Yılmaz Güney Kimdir? Hayatı, Filmleri, Eserleri

Yılmaz Güney (D: 1 Nisan, 1937 Adana, Yenicek Köyü – Ö: 9 Eylül 1984, Paris, Fransa) Yönetmen, sinema oyuncusu, senarist ve yazar.

Yılmaz Güney‘in asıl adı Yılmaz Pütün. Adana Erkek Lisesi’ni bitirdi. Önce Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne devam etti. Yönetmen Atıf Yılmaz’la tanıştı, ilgisi sinemaya kaydı. 1956’da Onüç dergisinde yayımlanan öyküsü yüzünden 1961’de komünizm propagandası yapmaktan 18 ay hüküm giydi. Cezaevinden çıkınca sinemaya döndü.

Senaryo yazarlığı, yönetmen yardımcılığı ve oyunculukla bu alanda üretken bir döneme girdi. İlk filmi, senaryosunun yazımına katıldığı ve rol aldığı Bu Vatanın Çocukları (1958) oldu. 1960’ların ikinci yansında halkın Çirkin Kral‘ı olarak anılmaya başladı.

“Sessiz, üzgün bakışlı ama haksızlığa katlanamayan bir adam giderek milyonlarca izleyiciyi peşinde sürükleyen bir halk kahramanı oldu.”

Oynadığı filmlerde haksızlığa uğramış halktan insanları canlandırması halkta büyük bir sempati yarattı. 13 Eylül 1974’te çıkan bir olayda Yumurtalık savcısını öldürdü, 24 yıl hapse mahkum oldu. 1981’de Isparta Cezaevi’nden izinli çıktı, geri dönmeyerek Fransa’ya sığındı. Türkiye’ye dönmesi için yapılan çağrılara uymadı. 1983’te vatandaşlıktan çıkarıldı. Ertesi yıl kansere yenik düşerek 47 yaşında öldü.

Paris’te Pere la Chaise Mezarlığı’na gömüldü. Eşi Fatoş Güney’in çabalarıyla Yılmaz Güney Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu. Güney’in Onüç dergisi yanı sıra Yeni Ufuklar’da da öyküleri yayımlandı. Daha sonra kendi kurduğu Mayıs’la cezaevindeyken Nihat Behram‘la birlikte çıkardıkları (1977- 1989) Güney dergisinde yazı ve öykülerini yayımladı.

Güney’i edebiyat dünyasında tanıtan romanı Boynu Bükük Öldüler oldu. Kendisi bunu şöyle anlattı:

“Boynu Bükük Öldüler, Nevşehir Cezaevi’nde, siyasiler koğuşunun en dip köşesinde, rutubetli bir duvara komşu bir ranzada, geceli gündüzlü on altı aylık bir çalışmanın ürünüdür. Ranzamdan hiç indirmediğim küçük bir masam vardı. Yatma zamanı gelince, ayakucuma çeker, ayaklarımı altına sokar uyurdum. Çoğunlukla, anlattığım insanları görürdüm düşlerimde, onlarla yaşardım. Altmış üç haziranında sürgünden döndüğümde, bir gazetede yayınlanması olanaklarını aradım, bulamadım. Altmış altıda, bir arkadaş basmak istedi. O günlerde ünü giderek artan bir sinema oyuncusuydum. Adım ‘Çirkin Kral’dı.”

1972 Orhan Kemal Roman Ödülü’nü kazanan Boynu Bükük Öldüler (1971) romanı, ilk kez, üçüncü bölümün ortalarına kadar Boynu Bükükler (1966) adıyla çıkmıştı.

Sinemacı olarak, 1972’de “Yılın sanatçısı” seçildi. Senaryosunu yazdığı Sürü filmi (1978, 1979) Türkiye’de ve yurtdışında ilgiyle izlendi ve çeşitli ödüller kazandı. Yine senaryosunu yazdığı Yol filmi 1982 Cannes Film Festivali’nde Büyük Ödülü yönetmen Costa Gavras’la Missing filmiyle paylaştı.

Hakkında Yazılan Kitaplar:

Yılmaz Güney Kitabı (Atilla Dorsay, 1988),
Mahpus Yılmaz Güney (Hasan Kıyafet, 1988),
Yılmaz Güney: Yaşamı-Sanatı (Abdul Anbiyeviç Hüseynov’dan çeviri, Mazlum Beyhan 1990),
İnsan Yılmaz Güney (M. Şehmus Güzel, 1994),
Yılmaz Güney (Ahmet Kahraman, 1999),
Ayrıca sahibi olduğu Güney Filmcilik; İnsan, Militan ve Sanatçı Yılmaz Güney adlı bir kitap yayımladı (1996).