Behice Boran Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Behice Boran (D: 1 Mayıs 1910, Bursa – Ö: 10 Ekim 1987, Brüksel, Belçika) Siyasetçi, akademisyen ve sosyolog.

Behice Boran, 1910 yılında Bursa’da doğdu. Behice Boran ortaöğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde yükseköğrenimini Amerika’da tamamladı. Ülkeye döndüğünde sosyoloji öğretmenliği yaptı. 1939 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) Sosyoloji Bölümü’ne doçent olarak atandı. 1948 yılında kürsülerin kaldırılması nedeniyle öğretim üyeliğinden ayrılmak zorunda kaldı.

1950 yılında kurucusu ve başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti’nin yayınladığı Kore Savaşı’na karşı bir bildiriden dolayı 15 ay hapis cezası aldı. Türkiye Komünist Partisi ile ilgili davadan da 1953 yılında 3 ay tutuklu kaldı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan Boran 1965 seçimlerinde Urfa’dan milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Birkaç dönem Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’yi temsil etti. Behice Boran parti içerisinde Genel Başkan Mehmet Ali Aybar’a karşı tavır aldı. Parti içi hizipleşmelerde aktif rol alan Behice Boran TİP’in 1970 yılındaki 4. Kurultayı’nda Genel Başkan seçildi.

12 Mart’dan sonra tutuklanarak 15 yıl hüküm giydi. 1974’de af yasasında yapılan düzenleme ile serbest bırakıldı. Daha sonra yeniden kurulan TİP’in başına geçti. Parti içindeki görüş ayrılıkları ve hizipleşmeler yeni dönemde de varlığını sürdürdü. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra partinin kapatılması üzerine Behice Boran yurtdışına çıktı. Yurtdışında çeşitli çabalar içerisinde olduysa da TİP’i parçalanma ve dağılmaktan kurtaramadı. Yurtdışında TKP ile TİP’in birleşmesi çalışmalarında da yer alan Boran iki partinin yetkili kurullarının birleşme kararını açıklamalarından iki gün sonra öldü. (1987) Boran’ın cenazesi Türkiye’ye getirildi ve TBMM’de düzenlenen bir törenle toprağa verildi.

Behice Boran’ın Eserleri

• İş Bölümü ve Kadının Sosyal Mevkii, Ankara: Türk Tarih Kurumu. (1945)
• Toplumsal Yapı Araştırmaları, Ankara: DTCF Yayınları. (1945)
• Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Gün. (1968)
• İki Açıdan Türkiye İşçi Partisi Davası, İstanbul: Bilim. (1975)
• Niye Birleşiyoruz, Ne İstiyoruz, Niye Dönüyoruz, İstanbul: Yeni Adım (H. Kutlu ve N. Sargın’la Birlikte) (1988)

Çevirileri:

• Platon (1944) Devlet Adamı, İstanbul: Maarif Vekilliği (Mehmet Karasan’la Birlikte).
• Granville-Barker, Harley (1946), Voysey Mirası, İzmir: Tülin.
• Steinbeck, John (1964) Sardalya Sokağı, İstanbul: Batı.
• Fast, Howard Melvin (1966) Hürriyet Yolu, İstanbul: İstanbul Matbaası.

“Kurtuluş mücadele ile sağlanır boyun eğerek değil.
Kurtuluş tek tek olmayacaktır
Hep birlikte kurtulacağız
Hep birlikte mücadele edeceğiz
Hep birlikte kazanacağız”
(…)
“Selam olsun Türkiye’nin ve dünyanın aydınlık geleceğine.”