Uygarlık (Medeniyet) Tarihi Nedir?

Uygarlık tarihi: Toplumların yaşamını her yönden inceleyen bilim dalına uygarlık tarihi denir. Uygarlık tarihi farklı kültür tarihlerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Edebiyat tarihi de bu kültür tarihlerinden biridir.

Uygarlık Tarihi İçerisinde Yer Alan Kültür Tarihleri:

1. Edebiyat tarihi
2. Ekonomi tarihi
3. Felsefe tarihi
4. Dinler tarihi
5. Mimarlık tarihi
6. Siyaset tarihi
7. Bilim tarihi
8. Askerî tarih
9. Sanat tarihi

Bir Bilim Dalı Olarak Edebiyat Tarihinin Kapsamı:

• Sanatçıların yaşamını inceler.
• Sanatçıların eserlerini inceler.
• Edebi dönemleri özelliklerine göre gruplandırır.
• Edebi türlerin gelişimini inceler.
• Dönemin tarihi olaylarını inceler.
• Dönemin siyasi olaylarını inceler.
• Dönemin sosyal olaylarını inceler.
• Dönem özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan edebi akımları inceler.

TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERE AYRILMASINDAKİ ÖLÇÜTLER

1. Kültürel değişim: Bir ulusun dil, din, düşünce ve yaşam tarzının bütününe kültür denir. Edebiyat da kültürün bir parçasıdır. Dolayısıyla ulusların kültürlerindeki değişimler dil ve edebiyata yansır.

2. Din değişimi: Dinler ortaya koydukları değer yargılarıyla toplumların düşüncelerini, davranışlarını ve hayat tarzlarını etkiler. Bu etki edebiyatta da kendini gösterir.

3. Coğrafya değişimi: Toplumların yaşamlarını sürdürdükleri alanlar, bu alandaki iklim koşulları, doğa, yaşam şartları dillerini ve edebiyatlarını etkiler.

4. Lehçe ve şive ayrılıkları (Dil değişimi): Toplumdaki kültür, coğrafya, sanat anlayışı değişikliklerine paralel olarak dil de değişir. Bu değişiklik edebiyatı etkiler.

5. Sanat anlayışı: Toplumun sanata bakış açısı ve sanatı yorumlama biçimi edebiyatın dönemlere ayrılmasında etkili olmuştur.

6. Anonim – Telif ürünler: Her edebi ürünün yaratıcısı belli değildir. Edebiyatın dönemlere ayrılmasında eserlerin yazarlarının belli olup olmaması da etkili olmuştur.

Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında İslamiyet’in kabulü ve Batılılaşma hareketleri doğrudan etkili olmuştur.

Türk edebiyatında İslamiyet’in kabulü ile Arap ve Fars medeniyetleri, Batılılaşma etkisi ile de Batı medeniyeti etkili olmuştur.

Destan döneminde kavmi özelliklerin, dini dönemde dinin, modern dönemde akıl ve mantığın edebiyat üzerinde etkisi çoktur.