Türk Dili ve Edebiyatı Dersine Nasıl Çalışmalıyım?

NASIL ÇALIŞMALIYIM?

Hayallerle hayatın kesişim noktasından bakıldığında edebiyat hayatın ta kendisidir. Edebiyat, insandır. İnsana dair ne varsa edebiyatın içindedir. “Her edebî eserde hayatın bir parçası görünür. Tıpkı kırık bir aynada insanın çehresinin gözükmesi gibi… Bir mısra, bir beyit, bir atasözü, hatta küçük bir deyişte bile insandan bir parça vardır.” sözleriyle ne güzel ifade eder Mehmet Kaplan. Hayatı, insanı tanımak için âdeta bir kılavuzdur edebiyat. Kahramanlar, mekânlar, olaylar; şiirler, hikâyeler, masallar derken bir de bakarsınız ki edebiyatın engin dünyasında birçok yaşantıyı deneyimlemişsiniz. Bu, sizler için hayata açılan pencerelerin çoğalması demektir.

Türk dilinin inceliklerini keşfetmeniz, dil becerilerinizi etkin kullanmanız, metinlerden hareketle olay ve olgulara eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmanız ve estetik zevk edinmeniz dersimizin en önemli amaçları arasındadır. Bu gayeye ulaşmak için öğretmenlerinizle, tema ve öğrenme çıktıları ekseninde programın / dersin amaçları, konunun ya da içeriğin özellikleri, materyaller, zaman ile sınıfınızın özelliklerine göre birçok yöntem ve tekniği bir arada kullanacaksınız.

Anlama ve anlatma olmak üzere iki temel beceri üzerine yapılandırılan dersiniz, programın doğasına uygun olarak anlama becerileri (okuma ve dinleme/izleme) Metin Tahlili, anlatma becerileri (konuşma ve yazma) Edebiyat Atölyesi başlıklarıyla ifade edilmiştir. İçeriğin tematik yaklaşımla düzenlenmiş olması program içerikleri arasında ilişki kurmanıza hizmet etmek içindir. Bu sayede sizler farklı disiplinler arasında bağlantı kurarak bakış açınızı genişletebilir, daha derin bir anlayış geliştirebilirsiniz.

Edebiyat dersine nasıl çalışılması gerektiği ile ilgili alanında uzman, tecrübeli öğretmenlerimizce verilen tavsiyeleri sizin için derledik:

• Önceliklerinizi belirleyiniz. Her öğrenci liseye gelene kadar az çok kendini tanır. Bu size ne yapacağınız konusunda yol gösterir.

• Planlama yapınız. Plan, her zaman düzenli bir hayatın anahtarıdır. Tesadüflere yer vermez, amacınıza daha hızlı ulaşmanızı sağlar.

• Türkiye Yüzyılı Maarif Modelimizin en çok üzerinde durduğu noktalardan biri de okumak, çokça okumaktır. Okumayı sevmeniz, hayattaki can sıkıcı saatleri, güzel ve faydalı zamanlara dönüştürmenizi sağlayacaktır.

• Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı‘nın edebiyat alanında edindiğiniz bilgi, beceri ve tutumdan hareketle kendi yeteneklerinizi keşfetmenizin; bunları, diğer derslerde ve günlük hayatta kullanmaya yönelik olduğunu unutmayınız. Dört yıllık eğitim sonunda iyi bir dinleyici, okuyucu, konuşmacı ve yazar kimliğinizi oluşturacaksınız. Bunun için dersinizi dinlerken etkin dinleme yöntemiyle önemli gördüğünüz yerleri not almanız yerinde olacaktır.

• Dersimizin programı ders içi etkinliklerle beraber ders dışında ve günlük hayatın her safhasına yayılan uygulamalarla gelişen aşamalı bir süreçtir. Bu nedenle dersteki etkinliklere katılmanız yanında, dersle ilişkili sınıf dışı etkinlik ve görevlerinizi de yerine getirmeniz önemlidir.

• Derslerinizden önce kısa bir araştırma yaparak dersin konusu ile ilgili ön bilgi edinmek sizlerin dersleri daha kolay anlamanızı sağlayacaktır.

• Mutlaka sevdiğiniz ya da seveceğiniz yazar / şair, eserler olacaktır. Sizler iç dünyanızın yansımalarını eserlerde bulacaksınız. Bunlar, edebiyatın size uzak olmadığını gösterecek. Her edebî metni sizi geliştirecek birer araç olarak düşünerek hareket etmeniz, gerçek hayatla kurmacanın kesiştiği noktaları saptayıp bunlardan ders çıkarmanız farklı bakış açıları edinmenizi sağlayacaktır.

• Dil bilgisi ile ilgili kurallar dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinizin gelişimine katkı sağladığından sizin için önemli süreçlerdir. Metinlerde geçen dilin kullanım amaçlarına ve dil yapılarıyla nasıl ilişkilendirildiğine dikkat etmeniz yerinde olacaktır.

• Dersiniz ile ilgili soru çözümünden, etkinliklerinizden sonra öz değerlendirme yapınız. Eksiklerinizi tespit ederek tamamlama yoluna gidiniz.

• Dersinizi tekrar ederken ve soru çözerken MEB “OGM Materyal” sitesinden faydalanabilirsiniz. Bu siteden; etkileşimli ders içerikleri, kavram haritaları, soru bankaları, video ders anlatımları, çalışma defterleri, mini denemeler, kazanım kavrama etkinlikleri, yazılıya hazırlanıyorum gibi içerikleri takip edebilirsiniz.

BAŞARI İÇİN İPUÇLARI

Hepimiz başarılı olmak isteriz. Liseye yeni başlayan bir öğrenci olarak daha önce başarının tadına varmış olun ya da olmayın okul hayatında yeni bir sayfa açtınız ve bu sayfayı nasıl yazacağınız sizin elinizde. Unutulmamalıdır ki bu konu bazen de kafa karıştırıcı olabilir. Başarılı olmayı istiyor ve hedefliyorsunuz ama bunu nasıl yapacağınızı bilmiyor ve kendinizi kaygılı hissediyor olabilirsiniz. Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Şimdi size başarılı olmak için bazı ipuçları vereceğiz:

• Etkin dinleme:

Başarılı olmanın altın anahtarına “dinleme” diyebiliriz. Okulda derste anlatılan bilgileri dikkatlice dinlemeniz önemlidir. Derslere aktif katılıp soru sormak, söz alıp düşüncelerinizi paylaşmak dersi daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır. Ayrıca öğrenme derste başladığından dinlediğiniz dersi daha sonra tekrar etmek işinizi kolaylaştıracaktır.

• Planlı çalışma:

Derslerde başarılı olmak için planlı çalışmak gerekmektedir. Planlı çalışma dediğimizde aklımıza kaçta yatıp kaçta kalktığımızı, hangi saatlerde yemek yiyip ders çalıştığımızı, ne zaman mola vermemiz gerektiğini gösteren katı bir çalışma programı gelmemelidir. Planlı çalışma kişinin kendini iyi tanıması ile başlar. Hangi derslerde daha başarılısınız, hangisinde daha fazla gayret göstermeniz gerekiyor, çalışma stiliniz hangisi (yazarak, okuyarak vb.) gibi sorulara önceki çalışma zamanlarınızı da düşünerek cevaplar bulmaya çalışın. Daha sonra kendinize uygun günlük veya haftalık bir ders çalışma programı düzenleyerek ve programa sadık kalarak her derse çalıştığınızdan emin olun. Bu programın içine ödevleri ve kitap okumayı da eklemeyi ihmal etmeyin.

Birkaç saatlik düzenli çalışma, sabaha kadar süren stresli bir çalışmadan çok daha verimli olacaktır.

• Düzenli tekrar yapma:

Öğrendiğiniz bilgilerin kalıcılığını artırmak için bilgilerin belirli aralıklarla tekrar edilmesi gerekir. Okulda dinlediğiniz dersleri eve gelip ders çalışmaya başladığınızda mutlaka tekrar etmelisiniz. Buna günlük tekrar diyebiliriz. Bir de o hafta öğrendiğiniz bilgileri hafta sonu ders çalışırken tekrar etmelisiniz. Buna da haftalık tekrar diyebiliriz. Haftalık tekrardan sonra o konularla ilgili sorular çözmek de bilgilerin kalıcılığını artıracaktır.

Tekrar edilmeyen bilgi unutulabilir!

• Hangi derse nasıl çalışacağını bilmek:

Her dersin kendine özgü konuları varken hepsine aynı biçimde çalışmak başarılı olmanızı zorlaştırabilir. Bazı dersleri yazarak, not alarak çalışabilir bazı dersleri ise daha fazla soru çözerek, pratik yaparak çalışabilirsiniz. Bu konuda öğretmenlerinizden yardım isteyebilirsiniz. Ders çalışırken kaynakları etkin kullanmak da önemlidir. Ders kitapları, internet kaynakları, kütüphaneler gibi birçok alternatif kaynak mevcuttur ve derslerin/konuların içeriğine göre size yardımcı olacak kaynaklar da değişecektir.

• Hedef belirlemek:

Başarılı olmayı istemekle birlikte bunu ne için istediğimizi de bilmemiz gerekir. Hedef belirlemek uzun bir süreçtir ve henüz 9. sınıfta hayatınızın geri kalanını etkileyecek bir hedef belirmek istememeniz ya da buna karar verememeniz oldukça normal karşılanabilir. Bu nedenle daha kısa vadede gerçekleştirebileceğiniz şeyleri hedeflemek sizin başarıya yönelik motivasyonunuzu artıracaktır. Örneğin sevdiğiniz dersten tam puan almak veya proje ödevinizi bitirmek gibi.

• Uyku düzeni:

Hepimizin temel biyolojik gereksinimleri vardır ve uyku da bu ihtiyaçların başında gelmektedir. Yapılan araştırmalar uyku düzeni ve başarılı olmak arasında anlamlı bir ilişkinin olduğunu kanıtlamıştır. Yeterli sürede gece uykusu ihtiyacınızı giderdiğinizde bu durum başarınızı da olumlu yönde etkileyecektir. Uyku düzeniniz bozulduğunda (az uyumak, fazla uyumak, gece uykusunda geçirilen sürenizin az oluşu, uyku aralığının devamlı değişmesi gibi durumlar) okula geç kalabilir, sabah ilk birkaç dersi anlamakta zorluk yaşayabilir, verimli ders çalışamayabilirsiniz. Ayrıca beden ve ruh sağlığınız için de uykunuzun yeterli ve düzenli olması gerekir.

• Beslenme düzeni:

Uyku düzeninizin başarınıza etkisi olduğu gibi beslenme düzeninizin de etkisi vardır. Yeterli ve dengeli beslenmeniz, tüm besin gruplarını tüketmeniz, sabahları kahvaltı yapmanız sağlığınız ve başarınız için gereklidir. Bu dönemde farklı beslenme programlarını deneyimlemek isteyebilirsiniz. Uzman desteğine başvurmadan beslenme düzeninizde yapacağınız bu değişiklikler sizin ders başarınızı da olumsuz yönde etkileyecektir.

• Ders dışı etkinlikler:

Okul başarısında derslerdeki başarının etkisi büyük olsa da tek ölçüt bu değildir. Ders dışı etkinliklerle de ilgilenmeniz sizin çok yönlü gelişiminize katkı sağlayacaktır. Örneğin okuldaki kulüplere katılmak, sporun veya sanatın bir dalı ile ilgilenmek, yürüyüş yapmak, doğada zaman geçirmek gibi etkinlikler ilgilerinizi keşfetmenize yardımcı olacaktır.

• Arkadaş ilişkileri:

Gününüzün büyük bir kısmında okulda arkadaşlarınızla beraber olacaksınız. Arkadaşlarınızla derslerde, ders aralarında hatta bazen okul çıkışı da zaman geçireceksiniz. Bu nedenle arkadaş seçimi yaparken kendi ilgilerinize yakın ilgilere sahip, benzer hedeflerinizin olduğu, okul ile bağları güçlü arkadaşlar tercih etmeniz kaliteli zaman geçirmeniz için önemlidir. İçinde olduğunuz arkadaş grubu sosyal aktiviteleriniz için önemli olduğu kadar dersleriniz için de önemlidir. Bazen derslerde öğretmenlerinizden daha zor anladığınız konuları arkadaşınızın anlatmasıyla daha kolay öğrenebilirsiniz.

Yukarıda sıralanan başarı ipuçlarından daha da önemli bir ipucu vardır: Kendinize güvenin. Kişinin kendine inanması başarısı için atacağı en büyük adımdır. Kendinize inandığınız, sorumluluklarınızı bildiğiniz sürece yaşayacağınız başarısızlıklar da sizin gelecek başarılarınız için öğretici birer deneyim olacaktır.

Kaynak: Liseye Hoş Geldin, MEB ORTAÖĞRETIM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Türk Dili ve Edebiyatı dersine çalışmak, hem keyifli hem de düşündürücü bir süreç olabilir. İşte sana bu dersi daha verimli hale getirmen için bazı öneriler:

Anlamaya Odaklan:

• Metinleri derinlemesine oku: Sadece kelime anlamlarını öğrenmekle kalma, metnin vermek istediği mesajı, yazarın üslubunu ve kullandığı teknikleri anlamaya çalış.
• Not al: Okurken önemli noktaları, beğendiğin cümleleri veya merak ettiğin konuları not al. Bu notlar sana tekrar ederken yardımcı olacaktır.
• Tartış: Arkadaşlarınla veya öğretmenlerinle metinler hakkında konuş. Farklı yorumları dinlemek, metni daha iyi anlamana katkı sağlayacaktır.

Düzenli Çalışma:

• Çalışma programı oluştur: Her gün belirli bir süre bu derse ayır. Düzenli tekrar yapmak, bilgilerin kalıcı olmasına yardımcı olur.
• Özetler çıkart: Konuları kendi cümlelerinle özetleyerek anlamana yardımcı ol.
• Eski sınav sorularını çöz: Sınav formatına alışmak ve eksiklerini belirlemek için eski sınav sorularını çöz.

Edebiyatı Yaşa:

• Kitap oku: Sadece ders kitaplarıyla sınırlı kalma. Farklı türlerde kitaplar okuyarak kelime dağarcığını genişletebilir ve hayal gücünü geliştirebilirsin.
• Tiyatroya git: Oyunları izlemek, edebiyat eserlerini farklı bir perspektifle görmene yardımcı olur.
• Şiirler yaz: Kendi duygularını ve düşüncelerini ifade etmek için şiir yazabilirsin.

Dil Bilgisini Pekiştir:

• Gramer kurallarını öğren: Cümle kurarken dikkat etmen gereken kuralları öğrenmek, daha etkili bir iletişim kurmana yardımcı olur.
• Kelime çalış: Yeni kelimeler öğrenmek, hem yazma hem de okuma becerilerini geliştirir.
• Sözel sınavlara gir: Sözel yeteneklerini geliştirmek için farklı sınavlara katılabilirsin.

Ek Öneriler:

• Çalışma ortamını düzenle: Sessiz, aydınlık ve düzenli bir ortamda çalışmak daha verimli olmanı sağlar.
• Mola ver: Uzun süreli çalışmak yerine kısa aralar vererek konsantrasyonunu artırabilirsin.
• Sağlıklı beslen ve düzenli uyku: Sağlıklı bir vücut, sağlıklı bir zihin demektir.

Unutma: Türk Dili ve Edebiyatı, sadece bir ders değil, aynı zamanda hayatın her alanında sana eşlik edecek bir hazinedir. Bu dersi severek çalıştıkça, hem kendine hem de çevrene daha iyi bir insan olabilirsin.

Başarılar dilerim!

Ek olarak:

• Eğitim videolarından faydalan: MEB OGM Materyal, EBA, YouTube gibi platformlarda birçok Türk Dili ve Edebiyatı dersiyle ilgili video bulabilirsin.
• Çalışma grupları oluştur: Arkadaşlarınla birlikte çalışmak, motivasyonunu artırabilir.
• Öğretmeninden destek al: Herhangi bir konuda takıldığın zaman öğretmeninden yardım istemekten çekinme.