Tümleç Yanlışlarından/Eksikliklerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Özellikle sıralı cümlelerde tümleç (dolaylı tümleç, nesne (düz tümleç), zarf tümleci) kullanılması gereken yerde kullanılmamışsa anlatım bozulur.

Bir tümlecin birden çok yüklem için ortak kullanımı mümkündür; ancak bu ortak tümleç yüklemlerden birine dahi uymazsa cümlede anlatım bozukluğu doğar.

Tümleç yanlışlarını şu başlıklar altında inceleyebiliriz:

a) Dolaylı Tümleç Eksikliği:

Düşman kenti bombaladı; ama giremedi.
— Düşman kenti bombaladı; ama kente giremedi.

Çukurova’nın toprağı insanı diriltir, umut verir.
— Çukurova’nın toprağı insanı diriltir, insana/ona umut verir.

Sizi önemseyen ve inanan insanlar var.
— Sizi önemseyen ve size inanan insanlar var.

Gençlerden çok şey bekliyoruz; fakat değer vermiyoruz.
— Gençlerden çok şey bekliyoruz; fakat onlara/gençlere değer vermiyoruz.

Kadının içeri girmesiyle çıkması bir oldu.
— Kadının içeri girmesiyle içeriden çıkması bir oldu.

Bu evden nefret ediyordu; ancak darda kalınca geliyordu.
— Bu evden nefret ediyordu; ancak eve darda kalınca geliyordu.

b) Edat Tümleci Eksikliği:

Yeni yetişen sanatçılara yardım eder, ilgilenirdi.
— Yeni yetişen sanatçılara yardım eder, onlarla ilgilenirdi.

Bir daha seni görmek ve karşılaşmak istemiyor.
— Bir daha seni görmek ve seninle karşılaşmak istemiyor.

Arkadaşlarını aradı, sonra buluştu.
— Arkadaşlarını aradı, sonra onlarla buluştu.

Kötü bir beste yaptığımda beni eleştirir ve tartışırdı.
— Kötü bir beste yaptığımda beni eleştirir ve benimle tartışırdı.

Senin sorunlarını çözmeye çalışıyor; başa çıkmak için uğraşıyoruz.
— Senin sorunlarını çözmeye çalışıyor; sorunlarınla başa çıkmak için uğraşıyoruz.

c) Düz Tümleç (=Nesne) Eksikliği:

Size teşekkür etmek ve kutlamak istiyor.
— Size teşekkür etmek ve sizi kutlamak istiyor.

Yazıya özendiği, dikkatle yazdığı belliydi.
— Yazıya özendiği, yazıyı dikkatle yazdığı belliydi.

Sana telefon açmış, merak ediyormuş.
— Sana telefon açmış, seni merak ediyormuş.

Evin onarımını haftaya bitirecek, sonra da satacak.
— Evin onarımını haftaya bitirecek, sonra da evini satacak.

Bu kuralların gerekli olduğunu biliyorum; ama uygulayamıyorum.
— Bu kuralların gerekli olduğunu biliyorum; ama onları/kuralları uygulayamıyorum.

Yardıma muhtaç olanlara yardım eder, doyururdu.
— Yardıma muhtaç olanlara yardım eder, onları doyururdu.

Onun sıcacık sesi bize ulaşır, mutlu ederdi.
— Onun sıcacık sesi bize ulaşır, bizi mutlu ederdi.

Yazılarında, halkı soyanlara çatar, yerin dibine batırırdı.
— Yazılarında, halkı soyanlara çatar, onları yerin dibine batırırdı.

Suçlunun evini bastılar, yakalayıp polise teslim ettiler.
— Suçlunun evini bastılar, suçluyu yakalayıp polise teslim ettiler.

Diğer Anlatım Bozuklukları

• Anlatım Bozuklukları ve Anlatım Bozukluklarının Nedenleri
• Sözcüklerin Yanlış Kullanılmasından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Sözcüklerin Yanlış Yerde Kullanılması
• Anlamca Çelişen Sözcüklerin Birlikte Kullanılması
• Mantık-Düşünce Hatalarından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Tamlamalarla İlgili Anlatım Bozuklukları
• Yüklem Yanlışlığından veya Yüklem Eksikliğinden Kaynaklı Anlatım Bozuklukları
• Özne Yanlışlığından veya Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Özne-Yüklem Uyuşmazlığından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Tümleç Yanlışlarından/Eksikliklerinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Eklerle İlgili Yanlışlıklardan Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
• Noktalama Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Ayrıca bakınız:

• Anlatım Bozuklukları Konusu Uygulama Cümleleri ve Çözümleri
• Anlatım Bozuklukları Konu Testi ve Cevapları
• Yanlış Yazılan/Kullanılan/Söylenen Sözcükler