Trajedi (Tragedya) Nedir? Özellikleri, Temsilcileri

Trajedi (Tragedya): Antik ve klasik tanıma göre, yüceltilmiş sözlerle yazılan, bir kahramanın iyi bir durumdan kötü bir duruma düşmesiyle, duygusal arınmayı sağlayacak acıma ve korku duygularına yönelen tiyatro türü. Klasik anlayışta manzum (şiir) olarak yazılan tragedya, daha sonra düzyazıyla da yazılmıştır.

İlk örnekleri eski Yunan edebiyatında (MÖ. 6.yy) görülen tragedya, seyircide acıma ve korku duyguları uyandırarak ruhu tutkulardan temizlemek amacıyla yazılan ve kendine özgü katı kuralları olan bir oyun türüdür. Tragedya, eski Yunan ve Latin edebiyatlarının taklit edildiği ve Klasisizm‘in etkili olduğu 17. yüzyılda, özellikle Fransa’da yeniden canlanmış ve 19.yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür.

Tragedya Yunanca tragoidia sözcüğünden gelir. Tragos keçi, oidia ise ezgi anlamındadır. Böylece tragedya “keçi ezgisi” anlamındadır. Tragedyanın sözlük anlamı; Ciddi ve hüzün verici karakterlerden kurulu ve sonu kötü biten bir dramatik yapıttır. Bu tanım tragedya için ne kadar yetersiz bile olsa, tragedya bu kavram üzerinden yola çıkılarak anlatılabilir.

Tragedya, bir kahramanın kendi çevresinde gelişen olaylarla savaşıp kendinden daha büyük ve anlamlı olduklarını anlayıp bu olaylar karşısında yenik düşmesini anlatır. Tragedya oyunlarında gelişen olaylar kahramanın yenilmesi ve ölmesiyle önem kazanır. Tragedya oyunlarında ve Shakespeare‘in tragedyalarında oyunlar genellikle kahramanın ölümüyle sonuçlanır. Fakat ölüm her zaman acı verici olmayabilir. Kendi yaşamımızda da bizim dışımızda yani bizden soyutlanmış ölüm olayları trajik olmaktan çıkar.

“Örneğin bir bebeğin ölümü, bir katilin asılması, bir psikopatın intiharı, çevreden ve sorunlardan soyutlandığı anda hiç acı verici olmayabilir. Bu öykülerde olayları birebir yaşayan kişiler için acı olaylardır”. Mesela o bebeği kaybeden anne için olay tam bir trajedidir.

Tragedyada, yani dramatik anlamda olay örgüsü sürükleyicidir. Çok fazla kesilmez. Olaylar, heyecanı ve gerilimi yüksek oyunlardır. Bu yüzden seyirci kendini olaylara kaptırır, kendini oyuncuların yerine koyar ve olay örgüsü içinde yaşananları kendi de sahnedekiler gibi yaşar.

Tragedyanın (Trajedinin) Özellikleri

1. Koro, trajedinin temel öğesidir. Halkı temsil eder, eyleme karışmaz. Kentin yaşlıları ya da kadınlarından oluşur. İnsanlara öğüt verir, yol gösterirler. 2. Konular mitoloji ya da tarihten alınır.
3. Erdeme ve ahlaka değer verilir.
4. Kahramanları, sıradan insanlardan değil; doğa üstü varlıklar (Tanrılar, Tanrıçalar…), yüksek tabakadan kişilerden (kral, soylular) oluşturu­lur.
5. Eser, baştan sona ciddi bir hava içinde geçer.
6. Acı veren; vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar sahnede seyirciye gösterilmez. Yalnızca bu olayların öyküsü anlatılır.
7. Sahnede basit ve sıradan bir üslup kullanılmaz.
8. Kaba saba sözlere yer verilmez.
9. Sahnede üç birlik kuralına (yer, zaman, olay) uyulur.
10. Trajedi, birbirini takip eden diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.
11. Korolar lirik, diyaloğa dayalı dramatik bölümlerdir. Korolar şarkı ve danstan oluşur.
12. Trajedi bir bütün halinde aralıksız oynanır.

Önemli Tragedya Sanatçıları:

Eski Yunan Edebiyatında;

• Aiskhyleos (MÖ.525 – 456)
• Sophokles ((MÖ.495 – 406)
• Euripides ((MÖ.480 – 406)

17. yy. Fransız Edebiyatında;

• Racine (1639 – 1699)
• Corneille (1606-1684)