Topluluk Sayı Sıfatları Nelerdir? Özellikleri, Örnekleri

Topluluk sayı sıfatları, adın gösterdiği varlık ve nesneler arasında bir yakınlık, birliktelik ve topluluk bulunduğunu gösteren sıfatlardır.

Topluluk Sayı Sıfatları Kuruluş Biçimleri ve Türleri:

1) Bu sıfatlar asıl sayılara +(I)z / +(U)z ekinin getirilmesiyle kurulur ve o sayıya bir “topluluk” anlatımı kazandırır:

Örnekler:

• ikiz anlam,
• ikiz kenar,
• ikiz kenarlı üçgen,
• ikiz kenar yamuk,
• üçüz üçüz kedi yavruları,
• dördüz bebekler,
• dördüz yumurcaklar,
• beşiz çocuklar gibi.

Bu sıfatlar aslında doğum ve akrabalıkla ilgili oldukları veya ortak niteliği belirttikleri için ikiden başlayıp en çok yediye kadar uzanan bir sınırlılık gösterirler.

Yukarıda verilen örneklerde görüldüğü üzere doğum ve akrabalıkla ilgili olanlarda tanılamanın ad öğesi +lAr çokluk eki de alabilir.

Ayrıca, topluluk sayı sıfatlarının çokluk ekiyle genişletilerek yalnız başlarına ad olarak kullanılanları daha yaygındır: ikiz, üçüz, dördüz, beşiz gibi.

 Topluluk sayı sıfatları bir +lI +lU sıfat yapma ekiyle genişletilerek de kullanılır:

• ikizli çağla,
• ikizli badem,
• üçüzlü oyun,
• beşizli yarışma gibi.

2) +(I)z / +(U)z ekinin atılarak sayı adına doğrudan doğruya +lI / +lU sıfat ekinin getirilmesiyle kurulan topluluk sayı sıfatları da vardır ve kullanılış alanı +(U)z’lu sıfatlardan daha geniştir:

• ikili anlaşma,
• ikili fiil çatısı,
• ikili priz,
• üçlü bahis “at yarışlarında ilk üçü tahmine yönelik bahis”,
• üçlü grup,
• üçlü sefer tası,
• beşli tabanca,
• altılı iskambil kâğıdı,
• yedili şamdan,
• onlu oyun kâğıdı vb.

Kaynakça:

Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türkiye Türkçesi Grameri