Tiyatro Terimleri Sözlüğü (H-I-İ-J) Harfleri

(H) Harfiyle Başlayan Tiyatro Terimleri

Hafif Komedya :Tek amacı eğlendirmek olan bu komedya biçiminde esnek bir doku vardır. Konuşma örgüsü hızlı bir gelişim gösterir. İnce bir taşlamayı kapsar.

Hafiflik :Tiyatro konuşmasında doğru boğumlamayı engelleyen yapaylık.

Halk Tiyatrosu :Geniş halk yığınlarına yönelen hem öğretici, hem eğlendirici tiyatro.

Hareket Yapımı: Oyun düzeninde yoruma uygun olarak hareketlerin ortaya çıkarılması. Hareketin uygulamalı ölçülerinin, duygusal değerlerinin ve niteliklerinin saptanması.

Hint Tiyatrosu : İ.S önce 320 tarihinden 8.yüzyılın sonlarına kadar süren klasik dönemden sonra IX. yüzyılın başlarından sonlarına kadar süren “klasik sonrası” dönem içinde gelişen Hint Tiyatrosunun kapsamı içine yazılan betikler, gölge oyunu ve danslar girer. Hint Tiyatrosunda iki temel dram turu vardı:
1- Malzemesini mitologya ve tarihten alan, dolayısıyla kahramanları işleyen nataka,
2- Malzemesini günlük yaşamdan alan ve olağan insanlarla devlet memurlarını ele alan prakarana.

Hipokritos: Eski Yunanca’da hypokritos anlamına gelir. İ.Ö. 534’te Thespis’in koro içinden birini ayırıp korobaşı durumuna getirmesiyle birinci oyuncu doğmuştur. Bu oyuncu koronun söylediklerine karşılık verdiğinden, ona hypokritos denilirdi.

(I) Harfiyle Başlayan Tiyatro Terimleri

Işık : Yönetmenin, sahnenin ya da salonun aydınlatılması için verdiği buyruk.

Işık Köprüsü: Sahne ağzının seyirciye görünmeyen üst kesiminden ışıldakların asıldığı ve ışıklamanın düzenlendiği köprü. Işık köprüleri çeşitlidir; seyirci salonunda ve sahnede ortada ya da yanlarda olabilir.

Işık Odası : Sahne ışıklama dizgesinin denetlendiği ve ışıklama tasarımcısı ile yardımcılarının çalıştığı oda.

(İ) Harfiyle Başlayan Tiyatro Terimleri

İmge Tiyatrosu :Sahne tasarımcısı Robert Wilson’un imgelere dayanan, sahne plastiği ve ışık anlayışıyla gelişen oyun düzeni biçemine verilen ad. Robert Wilson’dan kaynaklanan bu tiyatro eğiliminde, geleneksel dramaturgi ve sahne tekniklerinin dışına çıkarak imge dizilerinin oluşturulmasına, oyun kişileri, yer ve zaman gibi dramatik öğelerin biçimsel parçalanmasına çalışılır. Sahne üzerindeki estetik hareketli resimlerde geliştirilen bu sahneleme anlayışına “Resim Tiyatrosu” da denilmektedir.

İşçi Tiyatrosu : 1-İşçi sınıfının çıkarları doğrultusunda, onların sözcülüğünü yapan tiyatro.

2- İşçileri dinlendirip eğlendirirken öğreten tiyatro.

İtalyan Sahnesi : İlk kez Rönesans’ta İtalya’da yapılmaya başlanan çerçeve sahneli ve perdeli sahne türü.

İyi Kurulu Oyun : 19. yüzyılın başlarında, Fransız yazar Eugene Scribe tarafından önerilen uygulayımı yetkin bir oyun biçimi. Şu özellikler vardır:

1- Olay dizisi seyircinin bildiği, ama oyun kişisinin bilmediği bir giz üzerine kurulur; bu giz oyunun çözümüne dek saklı kalır.
2- Serim, eylemin gelişimi boyunca gerçekleştirilir ve seyircinin ilgisi baştan sahneye çekilir.
3- Dördüncü perde ulaşılan doruk nokta, o oyunun zorunlu sahnesidir.

4- Her oyunda bir yanılgı sahnesi vardır. Özü hafifletip biçimi vurgulayan bir oyun kurma anlayışıdır.

İzlenimci Tiyatro : 1896 Bildirisi ile doğalcılığa karşı çıkmış bir akım. Çoğu kez simgeci tiyatro ile çakışır. “Maddeyi bırakın, ruhu verin!” sloganı ile ortaya çıkan bu akımın yazarları yapısalcı sahne anlayışını başlatmışlardır. Plastik sahne anlayışı, biçemleme (stilizasyon), bütünü simgelerle verme ve iç eylemi ön plana alma özellikleri bu akımın temel nitelikleri arasına girer.

İbiş : Doğaçlamaya dayanan Türk halk tiyatrosunda güldürünün baş yapımcısı olan uşak tipi. Bu tip Türk kuklasından gelmiş ve Kel Hasan’ın “Tuluat Kumpanyası’nda geliştirilmiştir.

İçbükey Mercek : Iraksak (uzaklaştırıcı) mercek; bakılan bir şey olduğundan küçük görünür.

İç Dekor : Bir odayı ya da kapalı alanı gösteren bir dekor.

İçli Komedya :Çocuksu, yüzeyde, yalın ve kentsoylunun ahlak kavramlarını vurgulayan içli, acıklı ve sonu mutlulukla biten komedya biçimi. Genellikle, aralarına engeller konulan iki sevgilinin birleşmeleriyle tamamlanır. 17. yüzyılda, Fransa’da Nivelle de la Chaussee adlı bir yazar tarafından ortaya çıkarılmıştır.

İç Monolog : Bir oyuncunun sahnede konuşmasına karşın, düşündüklerini ve ruh durumunu seyirciye duyurması.

İmgelem : Stanislavski oyunculuk dizgesinde, oyuncunun, bir yapıtın öyküsünü sanatsal bir yolda sahne gerçeğine çevirmesinde başvurduğu varsayma işlemi. Oyuncunun sözcükler ardında yatan alt metni bulmak için başvurduğu imgelem. İmgelem bir oyuncunun uygulayım aracıdır.

(J) Harfiyle Başlayan Tiyatro Terimleri

Japon Tiyatrosu : Belli bir estetik uzaklık uygulayımı ile oynanan oyunları kapsayan bu tiyatro, tiyatralliği sağlayacak tüm öğelerden yararlanır. Bu tiyatroda, müzik, dans, ezgi, sözsüz oyun, maske, giysi önemlidir. Batı tiyatrosu Japon tiyatrosundan Çiçek Yolu’nu ve döner sahneyi almıştır. Çiçek yolu,sahneden salonun arkasına dek uzanan ve seyirci yerlerinin ortasından geçen bir oyun alanıdır; seyircinin arasında duran bir köprü gibidir.

Jelatin Süzgeç : Işıldakların önüne konulan renkli, yanmaz jelatin süzgeç. Sahne ışıklaması renklendirmede ve atmosfer yaratmada kullanılır.

Jest : Oyunculukta iç yaşamı belirginleştiren baş, el, kol hareketleri.

Jön Prömiye : Genç erkek kahraman; âşık tipi. Fransızca’dan gelen bu sözcük, en çok Türk doğaçlama tiyatrosu sanatçıları tarafından kullanılmıştır.

TİYATRO TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ