Tezat (Karşıtlık) Söz Sanatı Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Tezat (Karşıtlık) Nedir?

Tezat, iki karşıt düşüncenin bir arada söylenmesidir. Ancak “Gece uyurum, gündüz çalışırım.” demekle tezat sanatı olmaz. Gece ile gündüz zıt iki kavramdır,düşünce değildir. Oysa tezat, kavramların zıtlığında değil, düşüncenin zıtlığındadır.

Örnek:

“Meyhâne mukassi görünür taşradan ammâ
Bir başka ferah başka letâfet var içinde”

Nedim’in bu beytinde meyhanenin hem sıkıntılı hem de ferah ve latif olduğu söyleniyor. Akla ve mantığa uygun bir şekilde, bir varlığın birbirine zıt özellikleri bir arada söylenmiş oluyor.

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.

1- “Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.”

2- “Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü
Kar değil gökyüzünde yağan beyaz ölümdü.”

3- “Ben de gördüm güneşin doğarken battığını
Esrarlı bir bakışın gönlü kapattığını.”

4- “İbadet eylerim,namaz kılmam
Temizlik severim, lekemi silmem
Ömrümde zararsız günümü bilmem
Her senede yüz milyonluk kârım var.”

5- “Görmediğim şeyi asla sezemem /Korku bilmem hiç yalnız gezemem
İcap etse kendi adımı yazamam / Kâtiplikte gayet iştihârım var.”
İŞTİHÂR : meşhur olmak,ün salmak

6- “Gülen çehremi görüp / Sanmayın beni bahtiyârdır
Her kahkahanın içinde / Bir damla gözyaşı vardır.”

7- “Bir kız vardı yok gibi öyle güzel!”

8- “Lâkin ben hiç bu kadar mahzun olmadım
Ölümü hatırlatan ne var bu resimde?
Halbuki hepimiz hayattayız.”

9- “Nedir benim bu çilem
Hesap bilmem
Muhasebe memuruyum.”

10-“Ne efsûnkâr imişsin âh ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten.”

11-“Rüzgâr eser dallarımız atışır
Yas ile sevincim yıkışır dağlar.”

12-“Kara gözlerinin beyaz feneri olayım.”

13-“Bin bir başlı kartalı nasıl taşır kanarya?”

14-“Ben de gördüm güneşin doğarken battığını.”