Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı (Tekke Edebiyatı – Tasavvuf Edebiyatı)

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet’in ve Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır. İslâmiyet’in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebî eserlerde de işlenmiş, din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır.

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatına Tekke edebiyatı da denir. Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatında asıl olan sanat yapmak değil, dinî-tasavvufi düşünceyi yaymaktır. Tekke şairlerinin çoğu tarikatlarda yetişmiş şeyh ve dervişlerdir. Tekke şiiri, halk şiirinden de divan şiirinden de nazım şekilleri almıştır.

Dinî-Tasavvufî  Halk Edebiyatının En belirgin Özellikleri Şunlardır:

1. Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan’da yetişen Hoca Ahmet Yesevi’dir.
2. Tekke Edebiyatı, Anadolu’ya 13. y.y.’dan itibaren gelişmiştir.
3. Bu edebiyat şairleri tarikat merkezi olan tekkelerde yetişmiştir.
4. Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
5. Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır.
6. Şiirlerin çoğu ezgilidir.
7. Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenmiştir.
8. İlahi, nefes, nutuk, devriye, şathiye, deme gibi nazım şekilleri kullanılmıştır.
9. Dili Aşık Edebiyatı’na göre ağır, Divan Edebiyatı‘na göre sadedir.
10. Aşık, maşuk, şarap, saki gibi mazmunlara yer verilmiştir.

Yüzyıllara göre Dinî-Tasavvufî  Halk Edebiyatının en önemli temsilcileri şunlardır:

• 12.yüzyıl: Hoca Ahmet Yesevi
• 13.yüzyıl: Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli
• 14.yüzyıl: Kaygusuz Abdal
• 15.yüzyıl: Hacı Bayram-ı Veli, Eşrefoğlu Rumi
• 16.yüzyıl: Pir Sultan Abdal
• 17.yüzyıl: Niyaz-ı Mısrî, Sinân-ı Ümmî, Hüdâi
• 18.yüzyıl: Sezai
• 19.yüzyıl: Kuddusi, Turâbi

Ayrıca bakınız ⇒

• Tasavvuf Edebiyatı Şairleri
• Anadoluda Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatının Başlangıcı ve Temsilcileri
• Tekke Edebiyatı Tasavvuf Edebiyatı Nazım Şekilleri