Sanat ve Edebiyat

Güzel sanatlar, yaygın kabule göre, beş ana kola ayrılır. Bunlar; mimari, heykel, resim, musiki ve edebiyattır.

Söz konusu sıralama, aynı zamanda, güzel sanatların somuttan soyuta, faydadan saf güzelliğe ve basitten karmaşığa doğru bir çizgi üzerinde sıralandıklarını hatırlatır. Yani mimari, edebiyata göre, daha çok faydaya yakın, daha somut ve daha basittir. Bununla birlikte bütün güzel sanatların kaynakları, amaçları ve genel mahiyetleri hep aynıdır.

Güzel sanatları birbirinden ayıran ve farklı isimlendirilmelerine sebep olan temel unsur, kullandıkları malzemedir. Her sanatkâr, fiziki veya metafizik dünya karşısındaki güzellik iştiyakını; bir başka ifadeyle içinde yaşadığı dünya ve hayattan kaynaklanan duygu, düşünce, hayal, heyecan ve intibalarını, kendi sanatının ifade vasıtası/malzemesiyle anlatır.

Bu noktadan bakıldığında sanatın, insanın duygu veya psikolojik dünyasının dil, ses, renk, taş, mermer, tunç gibi çeşitli malzemelere dökülmüş objektif ifadeleri olduğu daha açık bir biçimde görülür.

Güzel sanatların ana kollarından biri olan edebiyatın yegâne ifade vasıtası/malzemesi dildir. Bir başka söyleyişle edebiyat, dille yapılan güzel sanattır. Ressam, nasıl boya, fırça, tuval; mimar, taş, demir, çimento, kireç, kum, tahta; müzisyen ses; heykeltıraş, tunç, mermer, kil seramik vb. malzemelerden faydalanarak tablosunu, köşkünü, bestesini ve heykelini yapıyorsa yazar ve şair de dili kullanarak edebiyat eserine hayat verir. Söz konusu dil, elbette ki sanatkârın bildiği dil, ana dili; çok büyük ölçüde de mensubu bulunduğu milletin dilidir. Bu bakımdan, diğer sanat dallarının malzemeleri beynelmilel olduğu hâlde edebiyatın malzemesi bütünüyle millîdir.

Prof. Dr. İsmail Çetişli, Metin Tahlillerine Giriş 1