Sanat İçin Sanat

Bu teze göre; sanat eserinin kendisinden başka gayesi yoktur; faydalıyı, ahlâklıyı düşünmeksizin kendini güzelin yaratılmasına vermiştir. Bilginin gö­revi nasıl gerçeği aramaksa, sanatçının rolü, görevi de ahlaksal ,dinsel, siyasal fikirlerin dışında güzellik yaratmaktır.Sanat için sanat düşüncesi; sanatı fayda fikrinden uzaklaştırır. Amacı; bü­tünüyle sanat eseri çerçevesinde en güzeli yaratmaktır. Çiçekler gibi faydasız,ama tabiatın gerekli bir elemanı olduğunu, kabule bizi zorlar. Ğustave Flaubert de böyle düşünür: «Sanat, faydasızın araştırılmasıdır.»

Sanat için sanatın ereği; yalnız sanattır. Bu görüşe göre, sanatçı eserini top­lumun faydalanması için değil, heyecan duyması için yaratmaktadır. Sanatın sanat için olduğunu savunanlardan Theophile Gautier diyor ki:

Üzerinde yaşadığımız şu yeryüzünde mutlak faydası olan ne vardır? Dün­yaya gelişimiz ve yaşamamız pek az faydalıdır bir kere! Günün muvafık gaze­tesine veya herhangi bir gazeteye abone olmaktan başka ne işe yaradığımızı faydacıların en bilgicine sormak isterim.

Varlığımızın faydasını peşinen kabul ettik diyelim, bu varlığı korumak için gerçekten faydalı olan şeyler nelerdir? Mideyi doldurmak için, günde iki öğün bir kaşık çorba ile iki lokma et bol bol elverir açıkçası. Gözlerini kapayınca, altmış santim eninde yüz seksen santim boyunda bir tabuta sığan insan, ha­yatta iken bundan çok daha geniş yere muhtaç değildir. Arı kovanının bir tek hücresi gibi, nefes almak için bir delik açılan, her yanma iki metre, içi oyuk bir kutu, barınmağa ve kelleyi yağmurdan korumağa yeter. Uygun bir şekilde vü­cuda dolanacak bir örtü usta terzinin en zarif ve gösterişli elbisesi kadar insanı soğuktan korur.

İnsanoğlu bu kadarcıkla postunu kurtarır pekâlâ. Günde bilmem kaç ku­ruşla yaşamak mümkündür deniyor; ölüme karşı koymak yaşamak değildir ki; yalnız fayda esasına göre teşkilâtlandırılan bir şehirde oturmanın Pere-îa-Cha-ise mezarlığında oturmadan niye daha zevkli “olacağım anlamam

Güzel olan ne varsa hayat için elzem değildir Çiçekleri yok edin, maddî bakımdan dünya umursamaz bunu; gene de çiçeklerin büsbütün ortadan kalk­masını kim ister acaba? Kendi hesabıma, gülden vazgeçmektense patatesten vazgeçmeyi tercih ederim; bir çiçek tarhmdaki lâleleri söküp yerine lahana, ek­meğe kalkacak faydacı parmakla gösterilir sanırım dünyada…

Musiki neye yarar? Resim neye yarar? Mozart’ı günün siyaset adamına, Michel Ange’ı beyaz hardalı icad edene tercih çılgınlığı gösterilir mi hiç?-

Gerçekten güzel olan; hiçbir işe yaraniıyandır; faydalı olan herşey çirkindir, bir ihtiyacın ifadesidir çünkü; insan ihtiyaçları ise, enti püften ve cılız yapısı gibi, pistir ve iğrençtir.

Fildişi kuleler, pek çok korkaklığı gizliyor. François MAURIAC.
Sanat hoşun, faydalının görevinde olmadığı gibi, dinin, ahlâkın, toplumun görevinde de değildir. Din için din, ahlâk için ahlâk, sanat için sanat gerektir. Victor COUSIN.

Sanat; yaşantımızın izdüşümüdür. Sanat, halkların inançlarını her zaman koynunda gezdirmiştir… Anlamsız sanat; kapitalist düzenin özgür sa­natı, yani bireyci sanatı olmuş, anlamlı sanat ise tutsak toplumların sanatı ol­muştur. İbrahim BALABAN.