Samuel Beckett Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Samuel Barclay Beckett (D: 13 Nisan 1906, Foxrock, İrlanda – Ö: 22 Aralık 1989, Paris, Fransa) İrlandalı yazar, oyun yazarı, eleştirmen ve şair.

Beckett, Samuel (Barclay), 1969 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar, eleştirmen ve oyun yazarı. Hem Fransızca, hem de İngilizce yazmış, daha çok oyunlarıyla, özellikle de En attendant Godot (1952; Godot’yu Beklerken, 1963, 1994) ile tanınmıştır.

Samuel Beckett, Dublin’in bir banliyösünde doğdu. İrlandalı meslektaşları George Bernard Shaw, Oscar Wilde ve William Butler Yeats gibi Ingiliz-İrlandalı Protestan bir ailedendi. On dört yaşında, sonradan Kuzey İrlanda olan bölgedeki, Ingiliz-İrlandalı orta sınıflara hizmet veren Portora Kraliyet Okulu’na gitti.

1923’ten 1927’ye değin Dublin’deki Trinity College’da Roman dilleri öğrenimi gördü; lisans derecesini buradan aldı. Kısa süre Belfast’ta bir okulda ders verdikten sonra, 1928’de Paris’teki Yüksek Öğretmen Okulu’nda (Ecole Normale Superieure) İngilizce dersleri vermeye başladı. Burada, modem romanın ilk örneklerinden biri sayılan ve tartışmalara konu olan Ulysses’in Irlandalı yazarı James Joyce’la karşılaştı ve kendi isteğiyle Paris’te sürgün yaşamını seçen Joyce’un çevresine katıldı, ama yaygın söylentinin tersine hiçbir zaman Joyce’un sekreteri olmadı. 1930’da Trinity College’da Fransızca dersleri vermek üzere İrlanda’ya döndü, ama 1931’de istifa etti. Bunu izleyen dönemde Londra, Fransa, Almanya ve İtalya’yı kapsayan bir geziye çıktı.

Beckett 1937’de Paris’e yerleşmeye karar verdi. II. Dünya Savaşı’nda, tarafsız bir ülkenin vatandaşı olması dolayısıyla Alman işgalinden sonra da Paris’te kalabildi. 1941’de bir yeraltı direniş grubuna katıldı. 1942’de Gestapo’nun grubun üyelerini tutukladığını öğrenince gizlenmeye başladı; ardmdan da Fransa’nın işgal altında olmayan bölgesine geçti. Ülkenin kurtuluşuna değin yaşamını bir tanrı işçisi olarak sürdürdü.

1945’te İrlanda’ya döndü, ama İrlanda Kızılhaç Örgütü’ne gönüllü yazılarak Normandiya’daki Saint-Lo askeri hastanesinde çevirmenlik yapmak üzere yeniden Fransa’ya geldi. 1945 kışında Paris’e yerleşti.

İnsan varoluşunun gizemini ve umutsuzluğunu cesaretle ele almasına karşın, Beckett aslında güldüren bir yazardır. Fransız farslarında, basit cinsel hazların peşinden çılgınca koşan ve genellikle başarısız kalan karakterleri seyredenler kahkahalara boğulur. Beckett’in yapıtlarında da, insan çabalarının çoğunun boş ve anlamsız olduğunun kavranması, izleyenleri anlamsız ve boşuna amaçlarla uğraşmaktan kurtararak özgürleştirici bir etki yapar. İnsan zihninin tantanayla ve büyük önem vererek uğraştığı şeylerin aslında aldatıcı hırslar ve boş arzulardan öteye geçmediğinin görülmesi kahkahalara neden olur. Beckett’i seyretmenin ya da okumanın son etkisi, kasvet ve sıkıntı vermek şöyle dursun, tiyatronun kendisi kadar eski bir amaç olan gerilimden kurtulma ve arınmadır.

Teknik yönden Beckett, biçim duygusu kusursuz bir ustadır. Örneğin, Molloy ve Godot’yu Beklerken, birbirinin ayna imgeleri olan iki bölüm halinde, simetrik olarak kurulmuştur. Kitle iletişim araçları için yazdığı yapıtlarında da Beckett sezgi ve zekâsıyla bunların tekniklerinin temel niteliğini bütünüyle kavrayabildiğini göstermiştir. All That Fall (1957) gibi radyo oyunları, ses, müzik ve konuşmanın bir arada kullanılması bakımından örnek niteliğindedir. Kısa televizyon oyunu Eh Joe! (1967) televizyon kamerasının yüze yaklaşma olanağından ve televizyon oyunlarının özelliklerinden yararlanır. Film (1967) adlı film senaryosu ise gözlemcisinin gözünden kurtulmaya çalışan benliği gösteren unutulmaz bir imgeler dizisi yaratır.

Beckett’in son yapıtlarında aşırı bir yoğunluk ve kısalık eğilimi vardı. Bir oyuncuk ya da kendi deyişiyle dramaticule olan Come and Go’da (1967; Gel ve Git) üç karakter yalnızca 121 sözcük kullanır. Lessness (Azlık) ise her biri iki kez geçen 60 cümleden oluşan bir düzyazıdır. Acts Withoul Words (Sözsüz Oyun, 1959) adlı dizisi, adına tıpatıp uyar. Son oyunlarından biri olan Rockabye da 15 dakika sürer. Bu kısalık Beckett’in, yazılarında işin özüne inme ve önemsiz şeyler için sözcük harcamama kararlılığının bir ifadesidir.

Hem İngilizce, hem de Fransızca yazan ve yapıtlarını bu dillerin birinden öbürüne çeviren Beckett, her iki dilde de eşsiz bir üslupçuydu. Beckett’in Türkçede İmge (1989) ve Eşlik (1990) adlı iki yapıtı daha vardır.

Samuel Beckett Eserleri: Seçme bibliyografi

Tiyatro:

• Eleutheria (1947; yayımlanması 1995)
• Godot’yu Beklerken (En attendant Godot) (1952)
• Sözsüz Oyun I (1956)
• Sözsüz Oyun II (1956)
• Oyun Sonu (Fin de partie) (1957)
• Krapp’ın Son Bandı (1958)
• Fragment de théâtre I (1950’lerin sonlarında)
• Fragment de théâtre II (1950’lerin sonlarında)
• Mutlu Günler (1960)
• Oyun (1963)
• Geliş ve Gidiş (1965)
• Soluk (1969)
• Ben Değil (1972)
• Bu Kez (1975)
• Adımlar (1975)
• Solo (1980)
• Beşik (1981)
• Ohio Doğaçlaması (1981)
• Felaket (1982)
• Ne Nerede (1983)

Radyo:

• Tüm Düşenler (1956)
• From an Abandoned Work (1957)
• Korlar (1959)
• Eski Şarkı (1960)
• Radyo Oyunu Taslağı I (1961)
• Radyo Oyunu Taslağı II (1961)
• Sözler ve Müzik (1961)
• Cascando (1962)

Televizyon:

• Söyle Joe (1965)
• Hayalet Üçlüsü (1975)
• …ama bulutlar… (1976)
• Quad I + II (1981)
• Nacht und Träume (1982)

Sinema:

• Film (1965)

Roman:

• Dream of Fair to Middling Women (1932; yayımlanması 1992)
• Murphy (1938)
• Watt (1945; yayımlanması 1953)
• Mercier ile Camier (1946; yayımlanması 1970)
• Molloy (1951)
• Malone Ölüyor (1951)
• Adlandırılamayan (1953)
• Acaba Nasıl? (1961)

Kurgu dışı:

• Proust (1931)
• Three Dialogues (Georges Duthuit ve Jacques Putnam ile) (1958)
• Disjecta (1983)

Kısa roman (novella) ve Öykü:

• Aşksız İlişkiler (1934)
• The Expelled (1946)
• The Calmative (1946)
• The End (1946)
• Hiç İçin Metinler (1954)
• Le Dépeupleur (1971)
• First Love (1973)
• Fizzles (1976)
• Compagnie (1979)
• Mal vu mal dit (1981)
• Worstward Ho (1984)
• Stirrings Still (1988)

Şiir:

• Whoroscope (1930)
• Echo’s Bones and other Precipitates (1935)
• Collected Poems in English (1961)
• Collected Poems in English and French (1977)
• What is the Word (1989)

Çeviri:

• Negro: an Anthology (Nancy Cunard, editör) (1934)
• Anna Livia Plurabelle (James Joyce, Fransızca çeviri Beckett ve diğerleri) (1931) Anthology of Mexican Poems (Octavio Paz, editör) (1958)
• The Old Tune (Robert Pinget) (1963)
• What Is Surrealism?: Selected Essays (André Breton) (çeşitli kısa parçalar toplamı)

Dünya Edebiyatı

• Yunan – Latin Edebiyatı
• İtalyan Edebiyatı
• İngiliz Edebiyatı
• Alman Edebiyatı
• İspanyol Edebiyatı
• Amerikan Edebiyatı
• Fransız Edebiyatı
• Rus Edebiyatı
• Dünya Edebiyatı Genel
• Batı Edebiyatı Genel
• Edebiyat Akımları