Nihat Sami Banarlı Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Nihad Sâmi Banarlı, (D. 18 Nisan 1907, Fatih/İstanbul – Ö. 13 Ağustos 1974, İstanbul) Türk edebiyat tarihçisi, yazar ve edebiyat öğretmeni.

1907’de İstanbul’da doğan Nihat Sami, “Somyarkın” olan soyadını Banarlı olarak değiştirdi. Ayrıca Emin Bayraktaroğlu imzasını da kullandı.

Babası Mutasarrıf İlyas Sami Bey ile annesi Hafize Nadire Hanım’dır. Vefa Sultanisi Orta Kısmı’nı (1924), İstiklal Lisesi’ni bitirdi (1927). Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi oldu. Ardından İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1930). Aynı yıl Edime Lisesi’nde göreve başladı. Sonra Kabataş Lisesi ve 1943’te Galatasaray Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1946’da İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’na atandı. Özel Işık ve Şişli Terakki liselerinde ders verdi. 1947’de İstanbul Eğitim Enstitüsü yanı sıra 1950’de İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu’nda çalıştı. 1959-1962 arası İslami Türk edebiyatı dersleri verdi. 1957’de Yüksek Öğretmen Okulu müdürlüğüne getirildi. 1969’da kendi isteğiyle emekli oldu.

Edebiyata ortaokul öğrenciliği yıllarında heceyle ve aruzla yazdığı şiirlerle ilgi duydu. Oyun ve öykü denemeleri yaptı. Kızıl Çağlayan ve Yuvanın Şarkısı adlı manzum piyesleri MEB’in açtığı yarışmayı kazandı, bakanlık yayınları arasında kitaplaştı (1933). Ayrıca Kızıl Çağlayan (Bu Vatan Bizimdir adıyla, yön. N. Saydam, 1958) film yapıldı.

İlk yazıları Edirne Halkevi’nin çıkardığı Altıok dergisiyle görev yaptığı lise ve öğretmen okullarındaki dergilerde basıldı. İstanbul’da Orhun, Ötüken, Atsız’da yazdı. 1940 sonrası Sedat Simavi’nin Yedigün dergisinde edebiyat sayfasını yönetti. Hürriyet’te “Edebi Sohbetler” başlığında yazılar yayımladı (1948). Liseler için hazırladığı edebiyat ders kitaplarıyla tanındı. Meydan dergisinde edebiyat söyleşileri yazdı: Yahya Kemal Enstitüsü kurucularından olan Baharlı, şairin eserlerini on üç kitapta bir araya getirdi.

MEB “1000 Temel Eser” ve “Çağdaş Türk Yazarları” komisyonlarında üye ve başkan olarak bulundu.

Nihat Sami Banarlı’nın Eserleri

A) Türk Edebiyatı

1. XIV’üncü Asır Anadolu Şairlerinden Ahmedî’nin Osmanlı Tarihi: Dâsitân-ı Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman ve Cemşîd ve Hurşîd Mesnevîsi, Ahmedî. (1933)
2. Nâmık Kemal ve Türk-Osmanlı Milliyetçiliği (1947).
3. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (2 cilt, 1948-1975-1979)
4. Büyük Nazîreler: Mevlid ve Mevlid’de Millî Çizgiler (1962).

B) Liseler İçin Ders Kitapları

1. Türk Edebiyatı Tarihi, Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar (Hıfzı Tevfik Gönensay ile, 1940).
2. Edebî Bilgiler (1942).
3. Metinlerle Edebî Bilgiler (Lise I, 1950).
4. Metinlerle Türk ve Batı Edebiyatı (Lise II, III, IV, 1951).

C) Yahya Kemal’le İlgili Kitapları

1. Yahya Kemal Yaşarken (1959).
2. Yahya Kemal’in Hâtıraları (1960).

D) Diğer Eserleri

1. Kızıl Çağlayan (manzum piyes,1933).
2. Bir Yuvanın Şarkısı (manzum piyes, 1933).
3. Faruk Nafiz Hayatı, Seçme Şiirleri.
4. Şiir ve Edebiyat Sohbetleri (3 cilt, 1951-1954)
5. Türkçenin Sırları (1972).
6. Fatih’in Zafer Sırları.
7. Bir Dağdan Bir Dağa (1984).
8. Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri (1984).
9. Kültür Köprüsü (1985).
10. İstanbul’a Dair (1986).
11. Bir Güzelliğin Romanı (Hürriyet gazetesinde tefrika)