Nadir Nadi

Nadir Nadi Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Nadir Nadi ABALIOĞLU (D: 23 Haziran 1908, Fethiye – Ö: 20 Ağustos 1991, İstanbul) Gazeteci, yazar.

Nadir Nadi, Cumhuriyet gazetesinin kurucusu Yunus Nadi‘nin oğlu. Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten (1929) sonra yükseköğrenimi için Viyana’ya gitti. Burada başladığı öğrenimini Lozan Üniversitesi’ne geçerek tamamladı (1935). 1938-1941 yılları arasında Galatasaray Lisesi’nde sosyoloji öğretmenliği yaptı. 1950 yılında Demokrat Parti listesinden bağımsız Muğla milletvekili, 1954’te de bağımsız İstanbul milletvekili seçildi. Parlamentoya girişinden bir süre sonra Avrupa Konseyi’ne bağımsız Türk delegesi olarak seçilip altı yıl bu görevde bulundu. Bir yandan da Cumhuriyet gazetesinde yazarlık yaptı.

Babasının ölümü üzerine ortağı olduğu Cumhuriyet gazetesinin başyazarlığına geçen Nadir Nadi, ölümüne dek bu görevi sürdürdü. 1962 yılında ortaklarıyla anlaşmazlığa düşen Nadir Nadi, yazılarına bir süre ara verdi. 27 Mayıs’ın lideri ve o günlerin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Nadir Nadi’yi 9 Haziran 1964’te kontenjan senatörü seçti. Ama o senatörlük süresini doldurmadan 3 Nisan 1970’te istifa etti, Cumhuriyet gazetesine döndü.

Nadir Nadi, 12 Mart muhtırasından sonra o günlerin siyasal koşullan nedeniyle bir grup arkadaşıyla gazete yönetiminden ayrıldı (11 temmuz 1971). Gazetede aradıklarını bulamayan okurlar, bilinçli bir direnişle gazeteyi almamaya başladılar. Bunun üzerine ortaklar, kendisini gazetenin yönetimine çağırdı. Arkadaşlarıyla birlikte 12 temmuz 1992’de Cumhuriyet gazetesine geri dönen Nadir Nadi, ölümüne dek bu görevde kaldı.

12 Eylül darbesinden sonra Türkiye’de aydınların yaşadığı yazgıyı, Nadir Nadi de paylaştı. Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nu savunan ve 13 Ağustos 1961’de yayımlanan “Tuhaf Bir Tasarı” başlıklı yazısını 23 ocak 1983’te yeniden yayımlayınca, Sıkıyönetim Mahkemesi’nde yargılandı. Ayrıca “halkı yasalara karşı suç işlemeye teşvik etmek” suçundan iki ay 20 gün hapse mahkûm oldu. Temyiz hakkı bulunmadığı için karar kesinleşti. Bütün dünyada geniş yankılar uyandıran ve protestolara yol açan bu karar, 75 yaşındaki Nadir Nadi’yi hapse girmeden iki gün önce milli savunma bakanının temyiz hakkını kullanma gereği duymasıyla Yargıtay tarafından bozuldu ve Nadir Nadi’nin aklanmasına karar verildi.

Atatürk ilkelerine bağlılığını ve demokrasi yanlısı görüşlerini yazılarında sergileyen Nadir Nadi, Cumhuriyet gazetesinin Türk basın tarihindeki seçkin yerini kazanmasında etkili oldu. 1983 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü’nü Feridun Hikmet Es’le paylaştı. Aynı yıl Çağdaş Gazeteciler Derneği ‘nin onur ödülü verildi. Tüyap 7. İstanbul Kitap Fuarı, 1988’de onur yazarı seçti ve adına Alpay Kabacalı’nın hazırladığı Sekseninci Yaşında Nadir Nadi adlı kitabı yayımladı. Nadir Nadi, Yunus Nadi’nin ölümünden sonra, Cumhuriyet’i yaşattı, kurumlaştırdı. En küçük bir ödün vermeden laik Cumhuriyet ilkelerini ve Atatürk’ün aydınlanma devrimlerini savundu.