Menakıbname – Vilayetname Nedir?

Menkabe (Menkıbe): Din büyüklerinin veya tarihe geçmiş ünlü kimselerin yaşamları ve olağanüstü hâlleriyle, davranışlarıyla ilgili hikâyeler.

Menakıb: Menkıbe şeklinde galat-ı meşhur (yaygın kullanım) olan sözcüğün çokluk hâlidir.

Menakıb-name: Menkabelerden bahseden eserlerdir.

Menakıb-nameler her ne kadar geniş bir yelpazede yer alsa da türe konu olan kişilerin dinî kimlikleri dikkat çeker. Bu nedenle başta dört halife, ehl-i beyt ve mezhep önderlerinin hayatları menakıb-namelerin konu dağarcığını oluşturmaktadır.

Edebiyatımızda menakıb-name denildiğinde akla ilk gelen evliya menakıpnameleridir.

Önemli Menakıbname Örnekleri:

• Gelibolulu Ali ⇒ Menakıb-ı Hünerveran (hattat ve nakkaşlarla ilgili menkabeler anlatılmıştır.)
• Tezkire-i Satuk Buğra Han: Türk edebiyatında bilinen ilk menakıbname.
• Eflaki ⇒ Menakıbu’l Arifin
• Gülşehri ⇒ Keramat-ı Ahi Evran
• Feridüttin Attar ⇒ Tezkiretü’l Evliya
• Hamza-nameler

Vilayet-name

XV. yüzyıl sonrasında özellikle Bektaşi çevrelerinde “vilayet-name” genel adıyla menakıb-nameler yazılmıştır.

• Vilayet-name-i Hacım Sultan
• Menakıb-ı Hacı Bektaş-ı Veli
• Vilayet-name-i Otman Baba
• Nefahatü’l Üns ⇒ Bu eserin aslı Molla Cami’ye aittir. Ali Şir Nevai ve Lamii Çelebi tarafından Türkçeye kazandırılmıştır.