Konu Nedir? Nasıl bulunur?

KONU: Bir yazıda, bir eserde ya da konuşmada işlenen olay, şahıs, duygu, düşünce, durum, kavram, terim ya da mesele. eş. Mevzû.

Bir yazı ya da konuşma ile ilgili olarak;

• “neden bahsediyor?” sorusuyla kastedilen o yazı ya da konuşmanın “konusu”;
• asıl neyi savunuyor, vurguluyor, açıklıyor ya da anlatıyor? Verilmek istenen mesaj nedir? Yazılış/söyleniş amacı nedir?” sorularıyla “ana fikri”;
• “nasıl bahsediyor?” sorusuyla da kastedilen “üslub“udur.

Her yazı bir konu üzerine kurulur. Yazarın ilk yapacağı iş iyi bir konu bulmaktır. İyi konu, hem yazarı hem de okuyucuyu yakından ilgilendiren konudur. Seçilen konu işlenmeye uygun olmalıdır. Ayrıca konu seçiminde zaman da dikkate alınmalıdır. Bundan sonra yapılacak iş konuyu sınırlamak ve amacı tespit etmektir. Tespit edilen amaç – konu cümlesi – denilen bir cümleyle ifade edilir.

Konuyu izah etmek ve yorumlamak için çok yönlü bir araştırma ve inceleme gerekir. Hazırlık aşamasında en önemli kaynaklar özellikle yazarın hayatı ve tecrübeleridir; yazılı kaynaklar ve bilgisine başvurulabilecek kişiler diğer yararlanılabilecek kaynaklardır.

Bazı konular soyut, bazıları ise somuttur. Mesela, kuşların yaşayışını anlatan bir yazının konusu somuttur, anlaşılması daha kolaydır. “Tarih okumanın gerekliliği” konusu ise soyuttur. Böyle bir konuyu daha iyi anlatmak için somut örnekler vermek uygun olur. Olaylar, benzetmeler ve hatıralar kullanılabilir.

Konuyu tespit edip sınırladıktan ve gerekli incelemeleri yaptıktan sonra, yazı türü belirlenir. Makale, deneme, fıkra, sohbet gibi birçok yazı türü vardır. Tespit edilen konuyu en iyi şekilde işlemeye yarayacak türü doğru tayin edebilmek yazının başarısı için atılmış güçlü bir adımdır.

En son aşamada da konuya uygun bir başlık seçmek gerekir. Seçilen başlık yazının içeriğini, hangi konunun işlendiğini açıkça gösteren veya hissettiren bir başlık olmalıdır. Başlık; kısa, vurucu, cazip, ahenkli ve manâlı olmalıdır.

Örnek:

“Bir şairin önemi, ne hakkında yazılan yazıların, yapılan incelemelerin sayısıyla ne de şiirlerinin herkesçe bilinmesiyle ölçülür. Bunlar yanıltıcı olabilir. Bence asıl önemli olan, bir başka şairden söz edilirken ya da şiir üzerine bir yazı yazılırken onun adının hangi sıklıkla kullanıldığıdır. Bu durumda, hakkında yazı yazılan şair, onunla ölçülüyor demektir. Şairin önemini, bulunduğu yeri, işte bu belirler.”

Bu paragrafın konusu: Bir şairin önemini belirleyen ölçü.

Kaynak: Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü/ Murat AKINCI