Karşıtlık ya da Olumlu-Olumsuz Nitelik Anlatan Cümleler/Yargılar

Bazı yargılarda belli olay ya da olguların karşıt ya da olumlu-olumsuz özellikleri anlatılır. Anlatımda karşıtlıklara ya da olumlu-olumsuz niteliklere/özelliklere yer vermek, anlamın belirginleşmesini, netleşmesini sağlar.

Örnek Cümleler:

* Adamın yüzündeki yumuşak ifade bizimle (+) / konuşurken birdenbire sertleşmişti. (-)

* Dışarısı günlük güneşlik, sımsıcak, halbuki (+) / burada paltolarımız bile bizi ısıtmaya yetmiyor.(-)

* Derin boğazlara girdiğinde coşup köpüren ırmaklar, (+) / düze inince miskinleşiyordu. (-)

* Normal hayatında güler yüzlü ve hoşgörülü bir adam olmasına karşın (+) / iş ortamında birdenbire aşırı ciddileşiyor, yüzü gülmez bir adam olup çıkıyordu. (-)

Örnek Soru:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazarın olumlu ve olumsuz yönleri bir arada yansıtılmıştır?

A) Öykülerinde halkın bilgisini artırma amacı gütmüş, böylece yaşadığı dönemdeki yönelimlerin aksine “toplum için sanat” görüşünü benimsemiştir.

B) Yapıtlarının geliriyle geçinen yazar, çok yapıt verme düşüncesiyle üsluba zaman ayırama-mış ve özenli bir üslup oluşturmamıştır.

C) Yapıtlarındaki şive taklitlerinin etkisiyle her sınıftan okuyucu tarafından zevkle okunmuş ama bu bölümleri, batı romanındaki gibi yapıtla kaynaştıramamıştır.

D) Özellikle doğa ve kişi betimlemelerinde özentili ve beylik bir anlatımdan kendini kurtara-mamıştır.

E) Seçtiği konuları işlerken okuyucuların ilgisini diri tutmak için güldürü ögesinden de yararlanmıştır.

Çözüm: A’da söz konusu yazar hakkında ne olumlu ne olumsuz, B’de ve D’de sadece olumsuz, E’de ise sadece olumlu bir değerlendirme yapılmıştır. C seçeneğinde, yazarın olumlu (zevkle okunması) ve olumsuz (şive taklitlerini yapıtla kaynaştıramaması) yönleri birlikte yansıtılmıştır. Doğru cevap (C) seçeneğidir.