Karel Capek Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

(d. 9 Ocak 1890 – ö. 25 Aralık 1938), 20.Yüzyılın önemli Çekoslovak yazarıdır.

Karel Capek, “robot” kavramını ortaya atan kişi olarak bilinir. Robot kelimesi, ilk defa olarak Karel Capek’in 1920 yılında yazdığı R.U.R. – Rossum’s Universal Robots adlı (ve Türkçe’ye Halid Fahri tarafından R.U.R. – Alemşumul Suni Adamlar Fabrikası adıyla çevrilip, Osmanlıca olarak 1927 yılında Devlet Matbaası tarafından da yayınlanan) eserinde yer almış ve daha sonra tüm dünyada kullanılmaya başlanmıştır.

Karel Capek, akıl ve mizah içeren geniş bir alanda yazmıştır. Çalışmaları ilginç olmalarının yanı sıra Çek dili ile gerçeklik kavramının tam ve kesin açıklamaları olmaları açısından da başarılıdır. İnsanın ve dünyanın gelecekteki sosyal evrimine bakışının yanı sıra, Yumuşak ve klasik Avrupa bilim kurgusuna göre daha teknik ve gelişmiş uzay yolculuğu öyküleri ile yeni bir akımın öncüsü sayılabilir.

20.Yüzyılın ilk yarısında etik açıdan devrimci buluşları ele alan eserleri, kütle ve atom silahları, insan ötesi akıllı varlıklar ve robotlar ile ilgiliydi. Capek eserlerinde sosyal felaketlerin iç yüzü, diktatörlük, şiddet ve tröstlerin sınırsız gücünün insan üzerindeki etkilerini ele aldı.

Diğer kitapları, dedektif hikâyeleri, romanlar, peri masalları, tiyatro oyunları ve bahçecilik üzerinedir. Bununla beraber en önemli çalışmaları, çözmeye çalıştığı epistemoloji problemi veya “Bilgi Nedir?” sorusu üzerine olmuştur.

1930 lu yılların sonlarında vahşi Nazi ve faşist diktatörlüklerinin yarattığı tehdit üzerine yoğunlaştı. En üretken yılları çeklerin ilk cumhuriyeti olan Çekoslovakyada ( 1918 – 1938 ) geçti. Bu yıllarda yazdığı T.G. Masaryk ile konuşmalar bir çek vatanseveri ve Çekoslovakya’nın ilk devlet başkanı olan Tomas Masaryk ile cuma günleri düzenlediği bahçe toplantıları sırasındaki konuşmaları ve tartışmaları içermektedir. Bu büyük politik lider ile olan sıradışı ilişkisinin daha sonraları Václav Havel’e ilham verdiği bilinir.

İkinci dünya savaşı patlak vermeden hemen önce Prag’da ölmüştür. Ölümünden sonra aklanana kadar Gestapo kendisini 2 numaralı halk düşmanı olarak nitelendirmiştir. Ressam ve yazar olan kardeşi Josef Capek’de Bergen-Belsen toplama kampında hayatını yitirmiştir.

Vikipedi, özgür ansiklopedi