John Milton

John Milton Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

John Milton, (D: 9 Aralık 1608, Bread Street, Londra, İngiltere – Ö: 8 Kasım 1674, Bunhill Row, Londra, İngiltere) İngiliz şair, yazar.

John Milton, 9 Aralık 1608 ile 8 Kasım 1674 yılları arasında yaşamış şair ve nesir yazarıdır. İngiliz edebiyatında Kaybedilmiş Cennet (Paradise Lost) adlı epik şiiriyle tanınır. John Milton, sansürü uygunsuz bulan Areopagitica teziyle bilinmektedir. 20. yüzyılın ortalarına doğru F. R. Leavis ve T. S. Eliot‘un eleştirileri sonucunda, önceden en iyi İngiliz şairi olarak düşünülen Milton’un ününde bir düşüş yaşanmıştır. Fakat toplumun çeşitli katmanlarında ve bilgi içerikli dergilerde Milton’un çalışmalarına yer verilmiştir. Bu nedenle Milton’un itibarı 21. yüzyıla kadar etkisini koruyarak devam etmiştir.

John Milton, İngilizlerin çıkardığı en büyük şairlerden biri olarak görülmektedir. Milton’un şiirlerinde ve yazılarında kullandığı güçlü ve etkili belagatı, 18. yüzyılın şiirlerinde oldukça etkili olmuştur. Şiirlerinin yanı sıra sivil ve dini hakları savunan kitapçıklar yazmıştır.

Paradise Lost isimli eserinden bir alıntı:

“Of Man’s first disobedience, and the fruit
Of that forbidden tree whose mortal taste
Brought death into the world, and all our woe,
With loss of Eden.”

“Yasak ağacın meyvesini yemesiydi insanın ilk kötülüğü
Ölümcül tadıyla dünyaya getirmişti kederi ve ölümü”

John Milton Londra’da doğmuştur. Annesi Sarah Jeffrey, çok dindar bir kadındı. Milton’un babasının ismi de John’dur. İlahileri ve hukukla ilgili yazıları sonucunda zenginliğe doğru bir yükseliş yaşamıştır. Milton’un ailesi ikinci bir evi idare edecek kadar zengin ve varlıklıydı. Milton’un ilk öğretmenleri, sanat ve müzikle ilgili bilgileri edindiği babası ve St Andrews Üniversitesi mezunu olan yazar Thomas Young’dır. 29 yaşına geldiğinde Milton, evinin hemen yanında olan St Paul Okuluna yazıldı. Beş yıl sonra Cambridge’de yer alan Christ Kolejine girdi. Latince, İtalyanca ve İngilizce şiirler yazdı. İlk eserlerinden “On the Death of a Fair Infant” (1626) isimli çalışmasını kız kardeşi Anne Phillips’in çocuk düşürmesi üzerine yazmıştır. “In inventorem bombardae” isimli eserinde Milton ilk defa Şeytanı betimlemektedir.

Üniversite hayatına alışamayan Milton, alay konusu edilerek “The Lady of Christ’s” (Okulun Hanımefendisi) diye anılınca üniversite hocalarından biriyle yaptığı kavga sonucunda bir dönem için okuldan atıldı. Cambridge’ten ayrılan Milton, papaz (veya rahip) olma isteğinden vazgeçmiştir. Hiçbir mesleğe yönelmemekle birlikte tam altı sene boyunca babasının evinde zamanını dinlenerek geçirdi. Bu esnada L’ALLEGRO, IL PENSEROSO (1632) ve COMUS (1634) gibi eserlerinin yanı sıra, arkadaşı Edward King’in ölümünden sonra ölümün anlamı üzerine yazdığı LYCIDAS (1637) isimli eserini kaleme aldı. Milton, eserlerini o zamanlar yaygınlaşan Latin alfabesi ile yazdı. Yayınlanan ilk şiiri “An Epitaph on the Admirable Dramatic Poet, W. Shakespeare” dir. Bu eser Shakespeare’nin eserlerinin ikinci baskısında anonim olarak yayınlanmıştır (1632).

1635 yılında Milton’un ailesi, Horton’da Buckinghamshire’ye taşındı. John Milton burada eserlerini Yunanca, Latince ve İtalyanca olarak yazmaya devam etmiştir. 1630’lu yılların sonlarına doğru İtalya ve Fransa’ya seyahat etmiştir. Paris’te hukukçu Hugo Grotius ve Florence’de gökbilimci Galileo Galilei ile görüşmüştür. Nitekim “Paradise Lost” isimli eserinde Galileo’nun teleskopuna değinmektedir.

Milton, 1639 yılında Londra’ya tekrar dönmüştür. Kuzenleriyle birlikte yeni bir okul kurmuştur. Arthur dönemine ait efsaneleri temel alan bir destan (epik) yazmayı planlanmıştır. Fakat Kral I. Charles ile Oliver Cromwell arasında çıkan iç savaş nedeniyle edebi çalışmalarına ara vermiştir.

Bağnazlıktan endişelendiği için psikoposluk (1642), boşanma (1643), basın özgürlüğü (1644) ile ilgili bir dizi kitapçıklar yayınlamıştır. Cromwell hükumetinde yabancı diller sekreteri olarak hizmet etmiştir. I. Charles’in ölümünden sonra, Milton “Kralların ve Asillerin Hakları” (The Tenure of Kings and Magistrates) isimli kitabında (1649) halkın tahttan indirme ve vatan hainlerini cezalandırma hakkına sahip olduğunu belirtmiştir.

1651’de Milton görme kaybı geçirmiştir. Fakat Jorge Luis Borges gibi görme kaybı Milton’un sözel yeteneğinin gelişmesini sağlamıştır. Borges bir dersinde Milton hakkında şunları söylemiştir: “O gözlerini feda ettiğinde bir şair olma isteğini yerine getirme konusunda daha başarılı olmuştur.” Milton’un yardımcılarından birisi de hiciv konusunda ustalaşan şair Andrew Marvell (1621-78)’dir. 1660 yılında II. Charles’in Restorasyon döneminden sonra Milton, Ulusun en bilinen müdafaacısı olarak tutuklanmıştır. Ancak kısa süre sonra serbest bırakılmıştır. Nitekim karşıtlığı nedeniyle para ceza ödemiştir. EIKONKLATES (1649) ve Paris’te DEFENSIO (1651)’den sonra Milton cezadan kaçmıştır. Ancak eskiye nispeten maddi varlığını kaybetmiştir. El yazması eseri Paradise Lost’u 5 paund karşılığında Samuel Simmons’a satmıştır. İlk baskının 1300 adet satması durumunda 5 paund daha alacaktı. 18 ay içerisinde satmıştır.

Milton üç defa evlenmiştir. İlk evliliğinde mutsuz olmuştur. Bu nedenle yazar boşanma üzerine nesirler yazmıştır. 1642’de on yedi yaşında olan Mary Powell ile evlenmiştir. Eşi Mary, bir süre sonra Milton’dan sıkılınca baba evine dönerek orada üç sene kalmıştır. İlk çocukları Anne, 1646 yılında doğmuştur. Mary 1652 yılında ölmüştür. Dört yıl sonra Milton Katherine Woodcock ile evlenmiştir. O da 1658 yılında ölmüştür. “To His Late Wife” isimli sonesini ona hitaben yazmıştır. 1660’larda Milton üçüncü eşi Elizabeth Minshull ile yaşamıştır. Eşi Milton’dan çok gençti. Yaş farklılığına rağmen mutlu bir evlilik geçirmişlerdir. Daha sonraki sonelerini kızına, kuzenlerine, arkadaşlarına ve talebelerine adamıştır.

Milton 8 Kasım 1674 yılında ölmüştür. Cripplegate St Giles Kilisesinde babasının yanına defnedilmiştir. Bazı iddialara göre Milton’un mezarı kilisenin onarıldığı bir esnada kazılmış olabilir. Mezar hırsızları tarafından Milton’un dişleri ve bir miktar saçının hediyelik olarak çalındığı bilinmektedir.

Milton’un şiir sanatındaki başarısı Paradise Lost eserinin ortaya çıkmasından sonra anlaşılmıştır.

Milton insanoğlunun cennetten kovulması temasını 1640’larda kafasında canlandırmaya başlamıştır. Asıl amacı Homer ve Virgil gibi eski şairlere rakip olacak epik bir şiir yazmaktı. Ayrıca büyük bir şair olmak isteyen Milton, 1616 yılında ölen Shakespeare’in yükselen ünü karşısında daha iyi eserler ortaya koymak istemiştir. Milton’a göre epikler dramadan daha mühimdir.

Milton’un Paradise Lost isimli eseri, karmaşık sözdizimler ve nadir kullanılan kelimeler içermektedir. Karmaşık ama kendine özgü tarzıyla okunması pek kolay olmayan bir eserdir. Milton’un kozmik bakışı Kopernik sistemiyle bağlantılı olmamıştır; ancak yaşadığı dönemde güneş yerine dünyayı evrenin merkezi olarak gören geleneksel Hıristiyan kozmolojisi ile bağlantılı olabilir. Şiirde İncil’e paralel olarak Adem ile Havva’nın Şeytan tarafından kandırılması ve cennetten atılması olayı anlatılmaktadır. Lucifer şeytanı temsil eden karakterdir. Shakespeare’in Macbeth ve Iago gibi karakterleriyle benzerlik taşımaktadır.

Milton’un görüşleri Romantik şairler William Blake ile Percy Bysshe Shelly’i etkilemiştir. Kaldı ki bu şairler, cennetin zorbalığına karşı bir isyan olarak yazdıkları şiirlerde şeytanı gerçek bir kahraman gibi görmektedirler. Milton sıkıntılı dönemlerinde dini çatışmaları konu alan temalar üzerinde durmuştur. Örneğin Blake’ye göre The Marriage of Heaven and Hell” (Cennet ile Cehennemin Evliliği) isimli eserde Milton’un “gerçek bir şair ve farkında olmadan şeytanın tarafında” olduğunu belirtmektedir. Paradise Lost isimli eserden ilham alan çok sayıda eser bulunmaktadır. Bunlardan bazıları, Joseph Haydn’ın oratoryosu “The Creation”, Alexander Pope’nin “The Rape of the Lock” ve “The Dunciad”, John Keat’in şiiri Endymion, Lord Byron’un “The Vision of Judgement” ve J. R. R. Tolkien’nin efsanesi “The Lord of the Rings” (Yüzüklerin Efendisi)’dir.