Joanna Russ Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Joanna Russ (d. 22 Şubat 1937, New York, ABD – ö. 29 Nisan 2011, Tucson, Arizona, ABD) Akademisyen ve feminist Amerikalı yazar.

Her iki ebeveyni de öğretmen olan Yahudi kökenli bir ailenin kızı olarak 22 şubat 1937 yılında New York’ta doğdu. Bilim kurgu ve fantazi türünde yazdığı romanlarla ve feminizm konusunda yazdığı yazılarla tanındı.

1984’te profesör oldu ve 1991’de emekli oldu. 29 Nisan 2011 tarihinde hayatını kaybetti.

Türkçede “Dişi Adam” romanıyla tanınır.

“Erkeğe nasıl mı dönüştüm, anlatayım size; önce kadına dönüşmem gerekti..” Okurun bu anahtar cümleyle girebileceği “Dişi Adam”da Joanna Russ bilimkurgu-ütopya türünde, kadın varlığının iç-uzayını gezegenlararası bir düzlemde, alegoriler kurarak anlatıyor. “Kadın yüzlü bir erkek. Erkek aklına sahip bir kadın” olan “Dişi Adam”ın fantastik bakışı, Jung’un erkekteki kadın-kadındaki erkek (anima-animus) ruhbilemsel merceğiyle yansıtılırken, okuyanı Willam Blake’in şu sözüyle karşı karşıya getiriyor: “Aşırılık Yolu Bilgelik Sarayı’na çıkar.”

Romandaki dört “J”den Joanna, günümüzdeki “bizim dünyamız”da yaşıyan ve gerçek Adam’ı arayan, huzursuz bir kadın. Jeannine’in dünyası ise, geçmişi değişik olsa da “Büyük Bunalım’ın hâlâ sürdüğü bizim dünyamız”. Güçlü bir kadın olan Janet, yüzyıllardan beri hiçbir erkeğin yaşamadığı, “gelecekteki bizim dünyamız”dan yeryüzüne gelen bir elçi. Jael ise, bu üçlüyü Erkekdiyarlılar-Kadındiyarlılar fantastik karşıtlığıyla yüz yüze getiriyor ve kadın-erkek çatışmasını çarpıcı bir biçimde göz önüne seriyor.

İç monologlar, teatral diyaloglar, çarpıcı betimlemelerle eşzamanlı olarak yansıtılan bu dört kadın “aslında bir kadın mı?” sorusu romanın sonuna kadar okurun peşini bırakmıyor.

Joanna Russ Eserleri:

Roman:

• Cennette Piknik (1968)
• Ve Kaos Öldü (1970)
• Dişi Adam (1975)
• Biz Kim Olacağız (1977)
• İkisi (1978)
• Tanrı’ya Karşı Grevde: Bir Lezbiyen Aşk Hikayesi (1980) (kısa roman)

Kısa kurgu:

• Alyx’in Maceraları (1976) (Cennette Piknik)
• Zanzibar Kedisi (1983)
• Ekstra (sıradan) İnsanlar (1985)
• Ayın Gizli Yüzü (1987)

Çocuk kurgu:

• Kittatinny: Bir Sihir Masalı (1978)

Oyun:

• Honor Moore tarafından düzenlenen The New Women’s Theatre’da “Vitrin Giydirme” . New York, Rastgele Ev (1977)

Denemeler:

• Bilim Kurgunun Öznelliği Üzerine Spekülasyonlar (1973)
• Biri Beni Öldürmeye Çalışıyor ve Kocam Olduğunu Düşünüyorum: Modern Gotik (1973)
• Kadın Yazıları Nasıl Bastırılır (1983)
• Sihirli Anneler, Titreyen Kız Kardeşler, Püritenler ve Sapıklar: Feminist Denemeler (1985)
• Kadın Gibi Yazmak (1995)
• Ne İçin Savaşıyoruz ?: Cinsiyet, Irk, Sınıf ve Feminizmin Geleceği (1997)
• Hiç Görmediğiniz Ülke: Denemeler ve İncelemeler (2007)