İyi Bir Konuşmacının Nitelikleri

Dil, insanlar arasında iletişimi sağlayan bir araçtır ve işlevsel olarak gündelik hayatta sürekli kullanılmaktadır. Gündelik dilin kullanım alanlarında sözlü anlatım da önemli yer tutar. Bilginin aktarımında ve iletişimin sağlanmasında toplum hayatında sözlü anlatım etkin olarak kullanılır.

Sözlü anlatım, günümüzde artan medya olanakları ile etkisini bir kat daha artırmıştır. Günümüzde ekranlara çıkan bir konuşmacıyı birçok ülke ve milyonlarca insan takip edebilmektedir. Dolayısıyla sözlü anlatım gücünü artırarak devam etirmektedir.

Sözlü anlatımın iyi gerçekleştirilmesi için temel dil becerisi olan konuşma ile dinlemenin iyi gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Konuşmayı bozan ve İyi bir konuşmacının niteliklerini Yaman (1998: 11-16)’da şu şekilde açıklamıştır:

Konuşmayı Bozan Etkenler

• Kelime hazinesinin yetersizliği,
• Söyleyiş (telaffuz hataları)
• Bölge ağızlarının etkisi
• Yabancı kelime kullanma alışkanlığı
• Konuşmada düzenin bozulması
• Dilimiz konusunda bilgi ve ilgi eksikliği
• Öz güven eksikliği
• Konuşmacının kendisini beğenmesi
• Çok konuşmak, gevezelik
• Acelecilik
• İlgisizlik, sözü kesmek
• Yapmacıklık
• Kelime tekrarları yapmak
• Kaba ve argo sözler söylemek
• Konuşmada genel adap kurallarına uymamak
• Sesleri değiştirmek ve pelteklik
• Vurgu ve tonlama bozuklukları
• Ağız içinde konuşmak(dudak, diş, dil tembelliği)

İyi Bir Konuşmacının Nitelikleri:

• Ana dili konusunda yeterli bilgi birikimine ve konuşmayla ilgili temel kavramlara sahip olması gerekir.
• Seçilen konuda iyi bir bilgi sahibi olması ve bunu kullanabilmesi gerekir. D İyi bir konuşmacı konuşmasını iyi bir plan dahilinde sürdürür.
• İyi bir konuşmacı karşısındaki topluluğu iyi gözlemleyen, topluluğun seviyesine göre tavır ve üslup belirleyebilmelidir.
• İyi bir konuşmacı konuşmayla ilgili fiziksel ögeleri verimli şekilde kullanmalıdır.
• İyi bir konuşmacı söylediklerine önce kendi inanmalıdır.
• İyi bir konuşmacı olumlu bir havada konuşur ve yüzünde tebessümü eksik etmez.
• İyi bir konuşmacı az, öz, açık ve anlaşılır konuşur.
• İyi bir konuşmacı sürekli kendinden bahsetmez, alçakgönüllülüğünü daima korur.
• İyi bir konuşmacı her hece ve kelimenin hakkını vermelidir.
• İyi bir konuşmacı topluluk karşısında korku ve heyecanına yenilmez.

İyi bir konuşma iyi bir dinleme ile anlam kazanacaktır. Temel dil becerilerinin en önemlilerinden fakat üzerinde çok durulmayan ve araştırma yapılmayan bir konu dinlemedir. Dinlemesini bilmeyen insanlar buna bağlı olarak konuşmayı da becerememektedirler. İyi bir konuşmacı öncelikle iyi bir dinleyici olmak zorundadır. Çünkü zihnimizde konuşma sırasında kullanacağımız metin antolojileri ancak okuduklarımız ve dinlediklerimiz ile oluşur. Bu açıdan dinleme önemli bir beceri alanıdır.

İyi bir dinleme için şunlar gereklidir:

• Dikkatin konuşmacıda toparlanması gerekmektedir.
• Dikkati dağıtacak her türlü ses ve görüntü kirliliği ortadan kaldırılmalıdır.
• İşitme durumunun sağlıklı olması, işitmenin gerçekleşebileceği yakınlıkta bulunulması gerekir.
• Dinlemenin önemini bilmek gerekir.
• Konuşulan konuya ilgi duyulması dinlemeyi kolaylaştırır.
• Konuşma süresinin belli uzunlukta olması.
• Dinlemenin gerçekleştiği ortamın uygun olması.

Konuşmalar, hazırlıklı ve hazırlıksız konuşma olarak ikiye ayrılır. Hazırlıksız konuşmalar önceden bir plan yapılmadan irticalen gerçekleştirilen konuşmalardır. Hazırlıklı konuşmalar ise hazır bir topluluğa belli bir konuda yapılan planlı anlatımlardır. Yaygın olarak kullanılan sözlü anlatım türleri üzerinde duracağız.

Kaynakça: İstanbul Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Ders Notları