İlhan Başgöz Kimdir? Hayatı, Edebi kişiliği, Eserleri

İlhan Başgöz (D: 15 Ağustos 1923, Gemerek, Sivas – Ö: 13 Nisan 2021, Ankara) Araştırmacı, yazar.

İlhan Başgöz, M. İlhan Başgöz imzasını da kullandı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1945). Türk folkloru ve halk edebiyatı dalında doktora yaptı (1949). Aynı bölümde Prof. Dr. Pertev Naili Boratav’ın asistanı oldu. 1948’de kurulan Türk Folkloru ve halk edebiyatı kürsüsünde çalışmalarını sürdürdü. Kürsü o yıl kapatılınca, Tokat Lisesi’ne edebiyat öğretmeni olarak atandı, 1952’ye değin bu görevde kaldı. Zamanın Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri öğretmenliğine son verdi. Ceza Kanunu’nun 141. maddesine aykırı eylemde bulunduğu savıyla tutuklandı (1953). Af yasasıyla cezası kaldırıldı.

Askerlikten sonra Ford Vakfı’nın bursuyla ABD’ye gitti (1960). Kaliforniya Üniversitesi’nin Los Angeles’taki Eğitim Fakültesi’nde ve Berkeley’de araştırmacı olarak çalıştı. İndiana Üniversitesi’nin Ural-Altay Dilleri Bölümü’ne öğretim üyesi olarak atandı (1965). Yardımcı profesör (1967), profesör oldu (1975). İndiana Üniversitesi’nin Türk Araştırmaları Programı’nın yöneticiliğini üstlendi (1981). Amerikan Folklor Cemiyeti onur üyeliğine seçildi (1983). İndiana Üniversitesi’nden emeritus unvanıyla emekli oldu (1997).

Uzun yıllar Amerika’da çalışan Başgöz, 1998 yılında Türkiye’ye döndü. Üç yıl birer sömestr Bilkent Üniversitesi’nde yine Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde Türk halk edebiyatı dersleri verdi.

Türk folkloru alanında uluslararası ün kazanmış bir araştırmacı olan Başgöz’ün, genel folklor kitapları, halk ozanlarına ilişkin incelemeleri, sözlü halk edebiyatı derlemeleri yanında, Türkiye’deki eğitim sorunlarına ilişkin incelemeleri de bulunuyor.

İlk yazıları Ülkü, Seçilmiş Hikâyeler Dergisi ve Dost dergisinde çıktı. Yeni Ufuklar, Türk Dili, Milliyet Sanat dergileriyle Milliyet, Cumhuriyet ve son yıllarda da Radikal gazetelerinde folklor ve eğitim sorunlarıyla ilgili yazılar yazdı.

Nasrettin Hoca Onur Ödülü’nü 1996’da Prof. Dr. Pertev Naili Boratav’la birlikte aldı. 1997’de Kültür Bakanlığı Üstün Hizmet Ödülü’nü, 2000’de Hacı Bektaş Veli Dostluk ve Barış Ödülü’nü kazandı.

İlhan Başgöz’ün Eserleri

• Doğu Anadolu da Folklor Derlemeleri (1947),
• Türk Halk Edebiyatı Antolojisi (1956),
• Manilerimizden (1960),
• Educational Problems OfTurkey 1920-1940 (H.E. Wilson’la 1967),
• Atatürk ve Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim (1968),
• Turkish Folklore Reader (1971),
• Bilmece, A Corpus Of Turkish Riddles (A. Tietz’le 1973),
• Karac’oğlan (1974),
• Studies İn Turkish Folklore (M. Glazer’le derleme, 1978),
• Âşık Ali İzzet Özkan (1979),

Folklor ve Etnografya Araştırmaları:

• Dede Korkut (1985),
• Folklor Yazıları (1987),
• Yunus Emre (1990),
• Vay Başıma Gelenler (çocuk kitabı, 1993),
• Çıt Dedi Çiçek Açtı (çocuklara bilmeceler, 1977),
• Geçmişten Günümüze Nasrettin Hoca (1999),
• Türkiye Cumhuriyetinde Milli Eğitim ve Atatürk (Howard E. Wilson’la 1973),
• Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Sorunlar-Çözüm (1995).
• İslam’da Fıkıh ve Akaid, Goldziher’in eserinin Fransızcadan çevirisi 2005).