İletişim Nedir? İletişimin Ögeleri. Gösterge Nedir?

İletişim, gönderici ve alıcı konumundaki iki insan ya da insan grubu arasında gerçekleşen duygu, düşünce, davranış ve bilgi alışverişidir.

Kişi, sosyal çevrede sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmek için çevresindekilere iletişime geçer. Ayrıca ruhsal – bedensel ihtiyaçları gidermek için iletişim oldukça gereklidir.

Toplumsal kanun ve kuralları sağlıklı işletebilmek için iletişim şarttır. Bu da gösteriyor ki iletişim, bir insanı yakın ve uzak çevresine bağlayan halkadır.

İletişim Türleri:

• “Dille gerçekleştirilen iletişim,
• jest ve mimiklerle gerçekleştirilen iletişim,
• resim, şekil, çizgi gibi sembollerle gerçekleştirilen iletişim,
• simgelerle gerçekleştirilen iletişim.”

İnsan duygu ve düşüncelerini en iyi, dil ile anlatır. Dille gerçekleştirilen iletişim; resim, şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlü ve daha kullanışlıdır.

İletişimin Ögeleri

İletişimin öğeleri şunlardır:

Gönderici (Kaynak): Duygu, düşünce ve isteklerin aktarılmasında sözü söyleyen kişi veya topluluktur.

Alıcı (Hedef): Duygu, düşünce ve isteklerin iletildiği, aktarıldığı kişi ya da topluluktur. Her iletişim sürecinde, göndericinin iletinin hedefi olarak seçtiği bir alıcı taraf vardır. Alıcı olmadan iletişimden söz etmek olanaksızdır; çünkü göndericinin gönderdiği iletinin alıcıya bilgi aktarımı yapması, alıcıda tutum ve davranış değişikliği göstermesi gibi amaçları vardır.

İleti (Mesaj): Göndericinin alıcıya aktardığı duygu, düşünce, istek ve mesajlardır.

Kanal: Göndericinin, iletiyi alıcıya gönderirken kullandığı yol veya araçtır. Telefon, televizyon, radyo, gazete, kitap, dergi vb. kitle iletişim araçları göndericiden alıcıya giden aracı olabileceği gibi yazı, söz, fotoğraf vb. her tür iletişim aracı da iletiyi ileten bir kanal olma işlevini üstlenebilir.

Bağlam (Ortam): İletişim unsurlarının birlikte meydana getirdikleri ortamdır.

Dönüt (Geri bildirim): Alıcının göndericiye verdiği her türlü yanıttır.

Şifre (Kod): Gönderici; iletisini yazıyla, resimle, rakamla vb. aktarabilir. İşte bunlardan her biri şifredir.

Bir iletişimde “gönderici-ileti-alıcı” öğeleri mutlaka bulunur, iletişimi başlatan unsur; göndericidir. İletişimin sağlıklı olabilmesi için gönderici durumundaki kişinin, alıcıyı ve onun durumunu göz önünde bulundurması gerekir. Aksi taktirde iletişim, başarısız olur.

İletişim etkinliğinde gösterge temel kavramlardan biridir. Çünkü iletişimde varlık ve objeler değil; onların sembolü olan göstergeler kullanılır. En yaygın ve en kullanışlı göstergeler, dil göstergeleridir. Ayrıca dil göstergeleri çok anlamlıdır, yan anlam kazanabilir.

Gösterge Nedir?

Kendi dışındaki bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüş veya olgulara gösterge adı verilir. Sözcük, resim, şekil, işaret vb. diğer öğelere de gösteren denir. Gösteren, akılda birtakım görüntüler oluşturuyorsa, bu da gösterilendir.

Göstergeler, dil göstergeleri ve dil dışı göstergeler olmak üzere ikiye ayrılır:

1. Dil Göstergesi

Söz veya yazıyla gerçekleştirilen her türlü etkinlik, eylemdir. Örneğin her sözcük, bir dil göstergesidir. Ancak “resim, şekil, işaret, hareket, jest ve mimikler” dil dışı göstergelerdir.

2. Dil Dışı Göstergeler

Doğal gösterge: İlkbaharda ağaçların yeşermesi gibi her türlü doğal durum, doğal göstergedir.

Sosyal gösterge: Görgü kuralları, trafik lambaları gibi unsurlar, sosyal göstergedir.

Dil dışı göstergeler ve özellikleri:

Belirti: Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal göstergelerdir. Belirtide gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki nedenlidir. Gece bir evin ışığının yanması, insanların yatmadığının belirtisidir, dumanın görülmesi ateşin olduğunu gösterir.

Belirtke: İletişim kurma, bir ileti aktarma, bir bilgi verme amacı içeren göstergelerdir. Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki nedensiz ve uzlaşımsaldır. Trafik levhaları bu göstergelerdendir.

İkon: Dili kullanmadan bilgi ve iletileri aktaran görsel araçlardır. Resim, heykel, fotoğraf vb.

Simge: Bir toplumda gösterenle gösterilen arasında sürekliliğini koruyan uzlaşımsal ve genellikle nedensiz ilişkiye dayanan görsel biçimdir. Bayrak, güvercin, zeytin dalı vb.

Ayrıca bkz ⇒ İnsan ve İletişim