İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci,  (d. İstanbul, 1866 – ö. Ankara, 6 Mart 1935). Soyadı “VIII.” (Sekizinci).

Hariciye Mektebi Kalemi’nde çalıştı. Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra Karantina İdaresi muhasebe müdürlüğünden emekli oluşuna kadar memurluk yaşamı sürdü. Mahmut Yesari ve Reşat Nuri’yle haftalık Kelebek dergisini çıkardı (1923). Güllü Agop Efendi’nin Gedikpaşa Tiyatrosu ona tiyatroyu sevdirdi. Darülbedayi’nin (İstanbul Şehir Tiyatrosu) ikinci kuruluşunda (1915), yönetim kuruluna seçildi. 1919-1922 yıllarında kendi oyunlarına yer verdi. Son görev olarak Ankara Halkevi Tiyatrosu’nda rejisörlük yaptı. Tiyatroya mizah yoluyla eğitsel bir kimlik kazandırdı. Soyadı “Sekizinci”yi bir oyununa da ad olarak verdi. Ali Süha Delibaşı, 1936’da “İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin hayatı” adıyla hakkında yazılanları kitaplaştırdı.

ESERLERİ

Oynanan oyunları:

• Yegâne Odalık,
• Hisse-i Şayia,
• Ceza Kanunu,
• Dört Cihan,
• Lokman-zâde Sekizinci.
• Sekizinci,
• Ceza Kanunu,
• Son Altes,
• Zuhal Burcunda.

Kitaplaşan oyunları:

• Ceza Kanunu (1930),
• Nakış (1931),
• Şeriye Mahkemesinde (1933),
• Ankara: Cumhuriyet Halk Fırkası (1934),
• Belkıs (1934),
• Himmetin Oğlu: Müzikali Komediya (1934),
• Son Altes (1934),
• İpekçi Merhum (rejisör Kemal Tözem, 1947).

————–
Ahmet Nuri, sadece tiyatro yazarlığı değil oyunculuk ve yöneticilik gibi pozisyonlar aracılığıyla daima tiyatronun içinde olmuştur. “Alemdar” adlı oyunda başrole çıkmıştır.

Metin And, sanatçının uyarlama olan eserleri arasında şunları saymaktadır:

• Alemdâr
• Sivrisinekler
• (Tecdîd-i Nikâh)
• Münevver’in Hasbihali
• Fırsat Yoksulu
• Gücü Gücü Yetene
• Kadın Tertibi
• Gerdaniye Buselik
• Eski Adetler
• İzdivaç Projesi
• Açık Bono
• Büyük Yemin
• Türabizadeler
• İpekçi Merhum

Ahmet Nuri’nin en başarılı uyarlamaları ise şu şekildedir:

• Gelin Kaynana
• Hoşkadem Gebe
• Kısmet Değilmiş
• Ceza Kanunu
• Hisse-i Şayia

Ahmet Nuri’nin eserlerinde esas amaç güldürmektir. Eserlerinde devrinin meselelerine dair yapılan telmihler de bu amaçla kullanılmıştır. 1919-1922 yılları arasında Darülbedayi’de birçok eseri oynanan yazar halkın gülme ihtiyacını karşılamak üzere eser yazdığını çeşitli vesilelerle dile getirmiştir. Eserlerinin birçoğu Fransız komedilerinden uyarlanmıştır.

Hisse-i Şayia

En meşhur uyarlaması Hisse-i Şayia’dır. Bu eserin aslı Daniel Riche’e aittir. Hisse-i şayia aslında bir hukuk terimidir. Taraflarca paylaşılamayarak üzerinde tarafların hakkı devam eden mal anlamında kullanılmıştır. Boşanmalarda da çocuk anne ve baba için hisse-i şayiadır. Boşandıkları halde kızları dolayısıyla diyalogları devam eden bir çiftin hayatı anlatılmıştır.