Hiciv, Yergi, Taşlama, Satir Nedir? Özellikleri, Örnekleri
Hiciv, Yergi, Taşlama, Satir Nedir? Özellikleri, Örnekleri
Hiciv: Bir kimseyi, bir nesneyi ya da yeri, bir inancı ya da düşünüş biçimini yermek, toplumun ya da düzenin aksayan, kusurlu yanlarını iğneleyici, alaycı bir dille eleştirmek amacını taşıyan manzum ve mensur ürünlerin adı. eş.Yergi, Taşlama, Satir, Hicviye. Satir ve hicviye sadece manzum ürünler için kullanılmıştır.
Çoğulu, “hicviyat” olup, hiciv yazanlara “heccav” ya da “hecâ-gu” denilmiştir.
Günümüzde “yergi” sözcüğüyle karşılanan hiciv yerine Halk edebiyatında “taşlama” terimi kullanılmaktadır.
Yunan ve Latin edebiyatlarında rastlanan yerginin Batı’da ayrı bir şiir türü olarak geliştiği görülür. Türk edebiyatında da düzyazı biçiminde hicivler yazılmakla birlikte genellikle nazım yeğlenmiştir.
Türk edebiyatında;
- Nefi,
- Şeyhi,
- Süruri,
- Ziya Paşa,
- Neyzen Tevfik,
- Fazıl Ahmet Aykaç,
- Halil Nihat Boztepe,
- Hüseyin Rifat…
tanınmış hiciv şairleridir. Türk edebiyatında sadece hiciv türünde ürün veren şair de Eşref’tir.
Örnek:
Bize kâfir demiş müfti Efendi
Tutalım ben diyem ana müselman
Varıldıkça yarın ruz-ı cezaya
İkimiz de çıkarız anda yalan (Nefi)
Örnek:
Bana Tahir Efendi kelb demiş
İltifatı bu sözde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
İtikadımca kelb tahirdir (Nefi)
Örnek:
Merhamet eylemedi Şah –Acem
Milleti kırdı beş on zırzop ile
Kuş gibi girdi Acemler kafese
Topunu sildi süpürdü top ile (Şair Eşref)
Örnek:
Şair Eşref şu hicviyesinde Encümen-i Maarif (Milli Eğitim Şurası) i konu ediyor; Adanalı Şair Hayret orada azâdır. Birgün onun yokluğunda encümene şair Halid Edib Bey’in şiir mecmuası sansür için geliyor. Azalar da eserin birçok yerini çiziyorlar.
Ale’l –amya çizerler her kitaptan birtakım yerler
Edib’im sanma ki yalnız senin divanı çizmişler
Geçen gün encümende yok imiş Hayret, bütün heyet
Arapça bir sühan zanneyleyip Kur’ân’ı çizmişler
Kaynak: Murat AKINCI, Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü
Ayrıca bakınız ⇒
