Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı
İslamiyet Sonrası İlk Edebi Eserler-Yazarlar ve Özellikleri
İslâmî dönem Türk edebiyatının ilk ürünleri 11. ve 12. yüzyıllarda ortaya çıkar. Bunlardan ilki, Karahanlı Devleti zamanında Hakaniye Türkçesi ile yazılmış olan Yusuf Has Hâcip‘in Kutadgu Bilig‘idir. Aynı yüzyılda yazılmış bulunan Kâşgarlı Mahmut‘un Divânü Lûgati’t-Türk‘ü de İslâmî devir Türk edebiyatının ilk ürünlerindendir. Bu eserler arasına XII. yüzyılın başında Yüknekli Edip Ahmet‘in kaleme aldığı Atabetü’l-Hakâyık‘ı da katmak gerekir. XII. yüzyılda Orta Asya’da Ahmet Yesevî, dinî-tasavvufî halk şiirinin ilk güzel örneklerini vermiştir. İlk İslâmî eserlerin meydana getirildiği bu yüzyıllarda edebiyatın her alanında bir ikilik bulunmaktadır. Bu da, geçiş döneminin bir özelliğidir.
Türklerin Müslüman olduğunu kabul ettiğimiz 10.yüzyılla, Divan edebiyatının başlangıcı olarak kabul edilen 13. yüzyıl arasında İslamiyet’in etkisi altında verilmiş olan, bir anlamda geçiş dönemi ürünlerimiz sayılan eserler yer almaktadır.
Bu dönem Türk edebiyatı bir yandan İslam inancı ve bunun getirdiği Arap ve Fars kültürünün etkisine girerken bir yandan da eski Türk Edebiyatı geleneğini sürdürmeye çalıştığından bir ikilem yaşamıştır.
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatının Genel Özellikleri
a) Türk edebiyatı bu yüzyıllarda bir geçiş dönemi yaşar. Bir yandan, eski edebiyat anlayışı sürdürülürken, öbür yandan yeni medeniyetin edebiyat anlayışına uygun eserler verilir.
b) Dilde Arapça ve Farsça kelimeler görülür.
c) Uygur alfabesi yanında, Arap alfabesi de kullanılır.
d) Şiirlerde, hem millî nazım birimi olan dörtlük, hem de yeni şiirin nazım birimi olan beyit kullanılmıştır.
e) Hece vezni ile birlikte aruz veznine de yer verilmiştir.
Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı Eserleri (İlk İslamî Ürünler) şunlardır:
- Kutatgu Bilig ve Özellikleri – Yusuf Has Hacip
- Atabetü’l Hakayık ve Özellikleri – Edip Ahmet Yükneki
- Divanu Lügat’it Türk ve Özellikleri – Kaşgarlı Mahmut
- Divan-ı Hikmet ve Özellikleri – Ahmet Yesevi
- Dede Kotkut Hikayeleri ve Özellikleri
Ayrıca bakınız ⇒
Divan Edebiyatı
- Divan Edebiyatı Genel
- Divan, Divançe, Divan Edebiyatı
- 11.12.Yüzyıl Geçiş Dönemi
- 13.14.Yüzyıl Türk Edebiyatı
- 15.Yüzyıl Türk Edebiyatı
- 16.Yüzyıl Türk Edebiyatı
- 17.Yüzyıl Türk Edebiyatı
- 18.Yüzyıl Türk Edebiyatı
- Divan Edebiyatı Şairleri ve Eserleri
- Divan Edebiyatı Mazmunları
- Divan Edebiyatı Nazım Şekilleri
- Edebi Sanatlar/Söz Sanatları
- Divan Edebiyatında Nesir
- Divan Şiirinin Kaynakları
- Divan Şiirinde İslami Motifler
- Divan Şiirinde Mitoloji
- Aruz Ölçüsü
