Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir Anlayışı ve Şairler

Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler ve Özellikleri

Fazıl Hüsnü Dağlarca, Behçet Necatigil, Cahit Külebi gibi 1940’larda eser vermeye başlayan sanatkarların şiirleri;

1950 başlarında “Mavi Hareket“ine mensup oldukları kabul edilen Attila İlhan, Ahmet Oktay gibi isimlerin şiirleri;

1960 sonrasında mistik bir duyarlılıkla bu başlık altında belirtilen özellikleri taşıyan şiir yayımlayan Erdem Beyazıt, Cahit Zarifoğlu, Hilmi Yavuz gibi şairlerlerin şiirleri;

gerek biçim gerekse içerik olarak Garip Hareketi‘nin şiir anlayışı dışında farklı bir çizgide ilerlemiştir.

Garip dışında yeniliği sürdüren şairler:

Hisarcılar

• Mehmet Çınarlı
• İlhan Geçer
• Bekir Sıtkı Erdoğan
• Mustafa Necati Karaer
• Munis Faik Ozansoy
• Yahya Akengin
• Yavuz Bülent Bakiler
• Gültekin Samanoğlu
• Nüzhet Erman
• Fevzi Halıcı
• Çoşkun Ertepınar
• Ayhan Hünalp

Ayrıca bakınız ⇒ Hisarcılar

Maviciler

• Atilla İlhan
• Ahmet Oktay
• Orhan Duru
• Ferit Edgü
• Özdemir Nutku
• Demir Özlü
• Demirtaş Ceyhun
• Yılmaz Gruda
• Teoman Civelek
• Güner Sümer

Mistik Anlayışla Yazan Şairler

• Cahit Zarifoğlu
• Erdem Beyazıt
• Hilmi Yavuz

Yenilikçi Bağımsız Şairler

• Bedri Rahmi Eyüpoğlu
• Özdemir Asaf
• Sabahattin Kudret Aksal
• Cahit Külebi
• Asaf Hâlet Çelebi
• Fazıl Hüsnü Dağlarca
• Behçet Necatigil
• Salah Birsel
• Necati Cumalı

Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir Anlayışının Özellikleri ve Şairleri

• Bu şairler Garip, İkinci Yeni gibi topluluklara katılmamışlardır.
• Görüş ve ideolojilerini şiirlerine temel yapmamışlardır.
• Şiirlerinde yeni bir dil, üslup ve bakış açısı aramışlardır.
• Kendi tarzlarını yenileme ve değiştirme ihtiyacı hissetmişlerdir.
• Garip Hareketi’nin etkisinin sürdüğü yıllarda şiiri onlar kadar bayağılaştırmak istemeyen, her biri kendine özgü şiir tarzını oluşturmuş aşağıdaki şairler şiirdeki lirizmi kaybetmeden yeniliği sürdürmüşlerdir.

1. ATTİLA İLHAN (1925 – 2005):

• Attila İlhan yüksek öğrenimini yarıda bırakmış, bir süre gazetecilik yapmış, yazarlıkta karar kılmıştır.
• Adını 1946 CHP şiir yarışmasında ikinci olan “Cebbaroğlu Mehemmed” duyurmuştur.
• Şiir, roman, eleştiri alanında eserler vermiştir.
• Şiirlerinde romantik bir duyarlıkla toplumsal gerçekçilik açısından çağımıza, yaşadığımız günlere bakar.
• 1952’de çıkan Mavi dergisiyle birlikte Türk şiirinde yeni bir eğilim ortaya çıktı. Attilâ İlhan, yazılarıyla bu eğilimi metot hareketine dönüştürmeye çalıştı. Mavi, hürriyet ve barışı temsil eden bir renktir. En büyük tepkisi de Garipçiler’edir.
• Şiirlerinde Divan şiirinin biçim özelliklerinden, imgelerinden de yararlanır. Canlı konuşma diline, argoya, halk deyimlerine geniş ölçüde yer vermiştir.
• Eserleri: Şiir: Duvar, Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum, Bela Çiçeği, Vaşak Sevişmek, Elde Var Hüzün…

2. FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (1914 – 2008):

• Cumhuriyet döneminin önemli şairlerinden olan Fazıl Hüsnü öğrenimini Anadolu’nun değişik yerlerinde sürdürmüş, subaylık yaptığı yıllarda ise Anadolu’yu daha iyi tanıma fırsatı bulmuştur.
• Sanatçı, iç ve dış gerçeklere bakarak, bilinçaltına yönelerek şiire yeni ürperişler getirir.
• Şiirleri devamlı gelişme gösterir. Kurallı biçimlerden serbest biçimlere, anlamlı özlerden en yalın anlamlara varan şiir türlerini dener. Her şiirinde bir “yeni”yi dener gibidir.
• Genellikle epik – dramatik, lirik – didaktik ve toplumsal gerçekçi anlayıştadır.
• Şiir dili en son türetilen Türkçe sözcüklerle doludur.
• Eserleri: Şiir: Havaya Çizilen Dünya, Çocuk ve Allah, Çakırın Destanı, Üç Şehitler Destanı, Türk Olmak, Yedi Memetler…

3. BEHÇET NECATİGİL (1916 -1979):

• İlk şiirleri Varlık dergisinde çıkan öğretmen şair Behçet Necatigil, Cumhuriyet döeminin kendine özgü bir çizgisi olan şairlerindendir.
• Rahat, gösterişe kaçmayan, sembollere dayalı, şiir geleneklerini gözeten bir anlayıştadır, önce Garipçi çizgide yürüyen Necatigil, sonra onlardan ayrılmıştır.
• Şiirlerinde kendi evinden başlayarak öteki evleri, sokağı, çevreyi, giderek dış dünyayı ve toplumu sorunlarıyla anlatmıştır.
• Hem hece ölçüsüyle hem de serbest ölçüyle yazmıştır.
• İlk şiirleri anlamca açık, sonrakiler kapalıdır.
• Şiir dışında İnceleme, çeviri, radyo oyunu alanlarında da eserleri vardır.
• Eserleri: Şiir: Kapalı Çarşı, Evler, Arada, İki Basma Yürümek, Çevre, Eski Toprak, Divançe …

4. CAHİT KÜLEBİ (1917 – 1997):

• Öğretmenlik yaptığı yıllarda Anadolu’yu tanıyan Cahit Külebi, memleketçi şiirimize yeni bir ses getirmiştir.
• Şiirlerinde derin bir Anadolu sevgisi vardır; İyimser, açık ve gerçekçi bir bakışla Anadolu’ya eğilmiştir.
• Şiirlerinde temiz bir Türkçe, Karacaoğlan’ı andıran bir içtenlik görülür.
• Hayale pek yer vermez, gerçekçi bir anlayışla yazmıştır. Onu “gerçekçi – romantik” bir şair olarak niteleyebiliriz.
• Eserleri: Şiir: Adamın Biri, Rüzgar, Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, Yeşeren Otlar…

5. CAHİT ZARİFOĞLU (1940-1987):

• İlk şiirlerinde ikinci yeni akımının etkileri görülür. Madde-ruh çatışması, “Batı diktasına karşı Doğu protestosu” temalarını işledi.
• İlk şiir kitabı “İşaret Çocukları” 1967’de yayınlandı.
• Şiirlerinde dinsel inançları çerçevesinde ele aldığı Anadolu insanlarının acı, umut ve sevgilerini yansıttı.
• Son şiirlerinde ise İslamcı düşüncedeki insan sevgisi, toplumsal mutluluk anlayışını işledi.
• Yer yer gerçeküstü ögeler ve eski şiir kalıplarını uyguladı.
• Eserleri: Şiir: İşaret Çocukları, Yedi Güzel Adam, Menziller, Korku ve Yakarış; Çocuk Şiirleri: Gülücük, Ağaçokul (Çocuklara Afganistan Şiirleri) …

6. ERDEM BEYAZIT (1939-2008):

• Tok, kavgacı, destana yatkın bir üslûpta söylenmiş olan şiirlerinde ayrıca ince duyarlılıklar işlenmiştir.
• İslâmî ton bir “leit-motif (sıkça işlenen tema)” halinde bütün şiirlerine yayılmıştır.
• Şiirleri Açı (K. Maraş), Çıkış (Ankara), Yeni İstiklâl, Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat, Mavera ve Yedi İklim dergilerinde yayınlanmıştır.
• Eserleri: Şiir: Sebeb Ey, Risaleler, Şiirler (Sebep Ey ve Risaleler iki kitap bir arada)…

7. HİLMİ YAVUZ (1936):

• Başlangıçta daha çok İkinci Yeni akımının etkisinde imgeci şiirler yazdı. Sonraki yıllarda gelenekçilikle çağdaş bir bakışı kaynaştıran, biçim ve özün dengelendiği bir düzey sergiledi.
• İslam mistisizmi, özellikle de tasavvuftan yararlanarak kendine özgü bir sözcük dağarcığı geliştirdi.
• Eserleri: Şiir: Bakış Kuşu (1969), Bedreddin Üzerine Şiirler (1975), Doğu Şiirleri (1977), Yaz Şiirleri, Gizemli Şiirler (1984), Zaman Şiirleri (1987), Söylen Şiirleri (1989), Ayna Şiirleri (1992), Hüzün ki En Çok Yakışandır Bize, Gülün Ustası Yoktur, Erguvan Şiirler, Çöl Şiirleri, Akşam Şiirleri, Yolculuk şiirleri, Hurufi şiirler, Büyü’sün Yaz (2006)…

8. BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU (1913-1975):

• Ressam, şair ve akademisyendir.
• Halk şiirlerinden yararlandı; kafiye, cinas ve aliterasyonlara yer verdi.
• Türk nakış ve kilim ve oyma sanatlarının desenlerini resimlerinde kullandığı gibi; türkü, ninni, bilmece deyim ve deyişlerini de şiirlerinde kullandı.
• Şiirlerinde ressamlığının etkisi görülür; renkler, sıfatlar.
• Şiirlerinde fikir arayışları ve espri zorlamaları görülür.
• Eserleri: Şiir: Karadut, Yardan Mektuplar, Dol Kara Bakır Dol, Yaşadığım Aşklar, Tuz…