Eski Türk Edebiyatı

Eski Türk edebiyatı,  13. yüzyıl sonlarından 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eden, yaklaşık  600 yıllık bir süreç içerisinde ortaya konulan edebiyat ürünlerini kapsar.

Bu 6 asırlık süreçte üç ayrı edebî yaklaşımdan ve gelenekten söz edilebilir:

1) Halk edebiyatı

2) Tasavvufî halk edebiyatı (Tekke edebiyatı)

3) Klasik Türk edebiyatı (Divan edebiyatı)

Günümüzde “Eski Türk Edebiyatı” sözü ile “Divan Edebiyatı” kastedilmektedir. “Divan edebiyatı” terimi, ilk kez Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem tarafından kullanılmıştır.

Eski Türk Edebiyatının (Divan Edebiyatının) Genel Özellikleri

• Eski Türk edebiyatı, Türk edebiyatı tarihinin 13.  yüzyıl sonlarında başlayıp 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar varlığını sürdürmüştür.
• Estetik ve sanatsal algı, müşterek İslami kültürden izler taşır.
• Estetik tavır noktasında Fars (İran) edebiyatı etkisi belirgindir.
• Arapça ve Farsça kökenli kelimelere geniş bir oranda yer verilmiştir.
• Eski Türk edebiyatında metin dili Osmanlıcadır (Arapça+Farsça+Türkçe).
• Eski Türk edebiyatı kuralcı bir yapıya sahiptir.
• Eski Türk edebiyatının en parlak devri 16. yüzyıldır.
• Eski Türk edebiyatında vezin olarak aruz vezni kullanılmıştır.
• Eski Türk edebiyatında, nazım birimi beyittir.
• Ahenk unsurlarından kafiye için “Göz için kafiye esastır.” görüşü benimsenmiştir.
• Nazım biçimleri ağırlıklı olarak Arap ve Fars edebiyatından alınmıştır.
• Eski Türk edebiyatında tema (konu, muhteva) önemli değil; önemli olan konunun işlenişindeki ustalık ve özgünlüktür.
• Divan edebiyatı manzumelerinde beyitler arasında ilişki-bağıntı olması zaruri değildir.
• Divan edebiyatı şiir vadisinde konu bütünlüğü yoktur ve her beyitte farklı bir konu ele alınabilir.
• Divan edebiyatı toplumsal bir söyleme sahip değildir. Bireysel temalar ön plandadır.
• Şiirler “mazmun” adı verilen kalıplaşmış benzetme ve söz gruplarıyla, örülmüştür (Mazmun= İmge=İmaj).
• Eski Türk edebiyatının dayandığı temel kültürel kaynaklar; Kuran-ı Kerim, hadis, peygamber hikâyeleri, tasavvuf, mitoloji, İslam tarihidir.