Enis Batur Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Enis Batur (d. 28 Haziran 1952, Eskişehir) Şair, Yazar, Yayıncı.

Enis Batur, 28 Haziran 1952’de Eskişehir’de doğdu. Orta öğrenimini İstanbul ve Ankara’da yaptı. Yükseköğrenimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Paris’te tamamladı. İlk yazısı 1970’te, ilk kitapları 1973’te yayımlandı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı, Milliyet Gazetesi’nin kültür servisi ve yan yayınlar yöneticiliğini, illiyet Büyük Ansiklopedi’nin ve Dönemli Yayıncılık’ın genel yayın yönetmenliğini yaptı.

1988’den 2004’e kadar Yapı Kredi Yayınları’nda çalıştı. Yazı, Oluşum, MEB, Tan, Gergedan, Şehir, Sanat Dünyamız, Kitaplık, Cogito, Arredemento Dekorasyon, Fol gibi dergilerin hazırlanışında sorumluluklar üstlendi.

Remzi Kitabevi’nin, TRT’deki “Okudukça” programının yayın danışmanlığını yaptı. Açık Radyo’nun kuruluşuna katkıda bulundu ve “Şifa, Şifre, Deşifre” programını hazırladı.

UNESCO’nun “Göreme’den İstanbul’a Kültür Mirasımız” kampanyasını yönetti. Cumhuriyet, Milliyet, Dünya, Aydınlık gazetelerinde, Yeni Gündem, P-Eki, Express, 2000’e Doğru dergilerinde 1978-1998 arası düzenli haftalık yazılar yazdı. Yurtdışındaki çeşitli dergilerde ürünleri yayınlandı.

Şiirleriyle Cemal Süreya, Altın Portakal, Sibilla Aleramo ödüllerini, denemeleriyle TDK ödülünü kazandı.

Enis Batur’un Eserleri

Şiir:

Tuğralar: Lirik Şiirler 1973-1984 (1985)
Perişey (1992) (Cemal Süreya ödülü)
Kanat Hareketleri: Lirik Şiirler 1993-1999 (Altıkırkbeş Yay, 2000) (Zirvedekiler ödülü)
Darb ve Mesel – Arka Şiirler (Altıkırkbeş Yayın: 1995)
Neyin Nesisin Sen (Kırmızı, 2007) (Behçet Necatigil ödülü)
Doğu – Batı Divanı (YKY, 1997)
Doğu – Batı Divanı 2 (Kırmızı, 2007)
Doğu – Batı Divanı 3 (Kırmızı, 2010)
Ağırlaştırıcı Sebepler Dîvanı (Altıkırkbeş Yay, 2003)
Yanık Divan (Kırmızı Kedi: 2016)
Nil (1975)
İblise Göre İncil (1979)
Kandil (1981)
Sarnıç (1985)
Koma Provaları (Altıkırkbeş Yay, 1990)
Sütte Ne Çok Kan (Altıkırkbeş Yay, 1998)
Abdal Düşü: Düzyazı Şiirler 1998-2002 (Altıkırkbeş Yay, 2003)
Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları (Oğlak Yay, 1995)
Uç Şiirler (Kırmızı: 2011)
Opera 1 – 4004 (Altıkırkbeş Yayın: 1996) (Altın Portakal ödülü)
Papirüs, Mürekkep, Tüy-Seçme Şiirler (YKY, 2002)
Eros ve Hgades (1973)
Bir Ortaçağ Yalnızlığı (1973)
Ara-Kitab (1976)
Gri Divan (Remzi, 1990)

Eleştiri:

Yazının Ucu Yazınsal Denemeler 1976-1993 (YKY:1993)
E/Babil Yazıları (YKY: 1995)
Seyrûsefer Defteri (YKY: 1997)
Aciz Çağ, Faltaşları (YKY: 1998)
Smokinli Berduş: Şiir Yazıları 1974-2000 (YKY: 2001)
İmgeleri Kim Dinler? (YKY: 2004)
Okuma Lambası (Alkım: 2004)
Hurufi Gözüyle Büyü Kutusu, sinema yazıları (2007)
Pervasız Pertavsız (Kırmızı: 2009)
Ölesiye Sanat, yeni faltaşları (Alakarga: 2013)
Son Modernler [Edebiyat üzerine denemeler] (Sel: Şubat 2014)
Yazının Sınır Boyuna Yolculuklar [Edebiyat üzerine denemeler](Sel: Eylül 2014)
Karanlıktan Işık Yontanlar [Sanat üzerine denemeler, 1976-2008] (Sel: 2015)
Öteki Pusula [Sanat ve edebiyat üzerine denemeler] (Sel: 2016)
Şiir Ve İdeoloji (Derinlik, 1979; İkinci basım: Mitos, 1993) Türk Dil Kurumu ödülü
Rabia Hatun, Tuhaf Bir Kıyamet (YKY, 2000)
İlhan Berk: Mağara Ressamı, Sapkın Nakkaş, Namahrem Kalem (YKY, 2000)
Patates (Sel, 2003)
Kulak (Sel, 2009)
Tilki (Notos, 2011)

Ansiklopedi:

Kediler Krallara Bakabilir (Remzi, 1990)
Gönderen: Enis Batur (Remzi, 1991)
Kırkpare (Remzi, 1993)
Su, Tüyün Üzerinde Bekler (Sel, 1999)
Kurşunkalem Portreler (Sel, 1999)
Yazboz (Sel Yay, 2001)
Gövde’m (Sel Yay, 2007)
Haneberduş (Sel Yay, 2010)

Söyleşi:

Günebakan I: Alternatif: Aydın (Hil Yayın: 1985)
Günebakan II: Saatsız Maarif Takvimi (Ark Yayınları: 1995)
Günebakan III: Türkiye’nin Üçlemi (Papirüs Yayınevi: 1998)

Deneme:

Başkalaşımlar I-X (YKY: 1992)
Başkalaşımlar XI-XX (YKY: 2000)
Başkalaşımlar XXI-XXX (Kırmızı: 2009)
Bir Varmış Bir Okmuş: Sözümona Düzmece bir Wilhelm Tell Hikâyesi (Sel Yayıncılık, 2002)
Plati-Bir Ada Denemesi (Sel, Şubat 2006)
Mekik (Norgunk, 2009)
Mumya Köpek (Norgunk, 2011)
Geronimo’nun Ölümü (Sel, 2012)
Yolcu (1996)
Issız Dönme Dolap (YKY, 1998)
Kum Saatından Harfler: Sokulgan Okur İçin İçbükeyler (YKY, 2001)
Bekçi (Oğlak Yayınları, 2003)
Mazruf (Okuyanus, 2004)
Suya Seng, içbükeyler 2002-2007 (Sel, 2008)
Noksan (Sel, Haziran 2010)
Şehir Meydanında Fıçı Yuvarlamak, içbükeyler 2008-2010 (Kırmızı, Kasım 2012)
Merak Cemiyeti Tutanakları, içbükeyler 2010-2011 (Alakarga, Ocak 2013)
Otuz Kuş Birden Olmak (B/F/S, 1987)
Söz’lük (Düzlem, Mart 1992)
Seyrüsefer Defteri (YKY, 1997)
Öteki Prova (Norgunk, 2007)
Işık (Noktürn, 2013)
Hepsi (Sel, Eylül 2013)

Roman ve Anlatı:

Acı Bilgi: Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (YKY, 2000)
Elma: Örgü Teknikleri Üzerine Bir Roman Denemesi (Sel Yayıncılık, 2001)
Kravat (Sel Yayıncılık: 2003)
Sır, bir oynaşı (Sel: 2009)
Kitap Evi (Sel: 2014)
Başka Yollar (YKY, 2002)
Mürekkep Zaman (YKY, 2004
Rakım Sıfır, imgelem alıştırmaları 2008-2012 (Kırmızı Kedi, 2012)

Gezi:

İstanbul İçin Şehrengiz (YKY: 1994)
Üç İzmir (YKY: 1994)
Ankara Ankara (YKY: 1994)
Kesif (Mitos, 1996)
İki Deniz Arası Siyah Topraklar (YKY, 1997; Remzi, 2014)
Amerika Büyük Bir Şaka Sevgili Frank, Ama Ona Ne Kadar Gülebiliriz? (YKY, 1999)
Şehr’enis (Literatür, Nisan 2002)
İki Deniz Arası Siyah Topraklar ve Kesif ve ¿ (YKY, 2002)
Paris, ecekent (YKY, 2003; Remzi, 2012)
Bulutlardan Yontma Kayalar, bir bretagne gezisi (Alkım, 2005)
Siyah Sert Berlin (Remzi, 2013)
Ziyaretler Kitabı (Kırmızı Kedi, 2013)
Pasaport Damgaları (Kırmızı, 2008
Ada Defterleri (Kırmızı, 2008)

Antoloji:

Kara Mizah Antolojisi (Hil Yayın, 1987; Sel, 2005)
Modern Dünya Edebiyatı Antolojisi (Dönemli Yay, 1988)
Ahmet Hamdi Tanpınar / Seçmeler (YKY, 1992)
Gütenberg Gökadasına Gezi (YKY, 1992)
Unutulmuş Şiirler Antolojisi (YKY, 1994)
Modernizmin Serüveni: Bir “Temel Metinler” Seçkisi 1840-1990 (YKY, 1997)
Avrupa Güneşinin Doğduğu Yere Yolculuk (Turkcell, 2001)
Beş Kıtada Türk Seyyahları (Turkcell, 2002)
Sahici Trenler İçin Oyuncak Kitap (YKY: 2003)
Rönesansın Serüveni (YKY, 2005; Sel, 2016)

Diğer:

Bu Kalem Bukalemun (Hil: 1986)
Ayrıca, Yazılar ve Tuğralar Şiirler 1973-1987 (B/F/S Yay, 1987).
Bu Kalem Melûn (YKY: 1997)
Bu Kalem Un (ufak) (Okuyanus: 2004)
Cep Meşkleri (Can: 2005)
60 mm Dizüstü Meşkler ve İçcep Meşkleri (Sel: 2011)
Bu Kalem Unkudî (Palto: 2014)
Ondört+X+4 deneysel metin [Tipografik yorum: Savaş Çekiç] (C Yayınları: 1994)
Fatma Tülin / Bir (İki) Sergi Öncesinden Tablolar (Sel Yayıncılık, 1999)
Defter (Selçuk Demirel ile birlikte) (YKY, 2001)
Son Kare (Kaan Çaydamlı ile birlikte) (Altıkırkbeş Yayın: 2002)
İstanbul Des Djinns (2003; Türkçesi (Cinlerin İstanbulu): Remzi, 2016)
Mazruf (Okuyan Us, Eylül 2003)
Ottomanes (2006)
Eyfel-Modern Zamanların Simgesi (Alkım, 2006)
Ziyaret (Çekirdek Sanat, 2007)
Hayalet (Norgunk, 2011)
Dava (Norgunk, 2014)

Enis Batur’un Şiirlerinden Örnekler

KIRKİKİNDİLER

“Bu sarı, tok tütünü senin için
ayırdım: senin için soydum
domatesin kabuğunu, senin için
dildim, tuzladım.”

“Senin için perdaha çektim içimdeki
hayvanı; gövdemi yaya, burguya
aldım senin için. Bu koku, bu kor,
bu gemsiz istek senin açlığın için.”

“Toprak suya doydu bu yıl, ben sana
daha doyamadım,” diye sürdürüyor
kadın, içinden. “Yüzündeki gururlu
umutsuzlukla içimdeki doludizgin
kısrağa katıl.”

ARS

Bana aktarılan doğruysa, tek işleri ellerinde
birer gümüş kâse, nisan yağmuru biriktirmekmiş.
Her yıl uğrarmış padişah, bir yudum içermiş
kâselerinden, hepsine bir kese altın dağıtılsın,
buyururmuş. İşte arz işte talep, diye düşünüyorum,
kâsemde toplananlara bakıp: İşte ars, işimde sultanım.

ARS POETİCA

Hiçbir şeye benzemediği söylendi şiirlerimin,
Wallace Stevens’a benzediğim, hiç kimseye
benzemediğim, olsa olsa “II. Yeni’nin devamı”,
“III. Yeni’nin ta kendisi” sayılabileceğim –
“delisaçması bir söz ve işaret yumağı” denildi.
Bütün bunlar bensem, bütün bunlar bendim.
Yaktığım kağıtlar, fırladığım kürsüler
ve çekilip dinlendiğim kör mağarada
söyleştiğim gölge, örümcek, alter:
Kendimden çekilsem de, gelsem de
kendime farkedilmedi: Ateşin içine
soktuğum el, gözümü ayırmadığım saat,
insanlarla çarpıştığım seyrek günler
ses ile kelimenin birbiriyle
dikleştikleri yere kilitledi beni.

Gençtim, çok genç – şiiri düzen sanmıştım:
Çileydi gözümde, arınma ve yurttu,
terkedilmiş yüzüm için her an yanımda
yürüyen aynaydı, gecenin kaynağında
gövdemi dalgalayan simsiyah su, sanmıştım.

Yıllar başka bir yol çiziyor tortuya.
Şüphesiz şimdi de sanıyorum: Sehere
duyduğum inanç arkamdaki koyu, hem
delifişek uykudan geliyor belli ki.
Düzen değil şiir, kargaşa değil. İki uç
arası zamanı çelen uçarı bir odak belki.
Belki bazı ender seslerin eşiğinde tuzak,
kıvrılıp yatmış çıngıraklı bir soru,
öd noktasında, hançerede, yerimden
her oynayışımda kuytudan çıkagelen
kösnül bir yumak belki. Bir düzen değil
ama – bekleyiş, zemberek, inatçı, köz,
kaknus hep.

Kömürden elmasa varmak için
çıktığım yolda elmastan yola çıktığımı
unutmadım: Yangınsa sonumda yazılan,
orada yazacağım an gelmeli de. Birer
kıvılcım olsun harflerim, her kelimemi
yalım dili taşısın – öyle bir ateş ki
içinde içimde tutuşmuş bir karanlıktan
kana kanaya içsin herkes, istedim.

GECENİN SESİ

Kaptanın uykusu kaçtı birden;
birden külçe gibi üstüne indi
gece ve yalnızlık, kalktı, bir
havlu aldı sırtına, küpeşteye
tırmandı yavaşça, duydu:

Çocuğu uyutmuştu kadın; uzun,
yılansı bacağını siper etmişti
düşmesin diye dönerken kar
yatakta: uğulduyor, tutuşuyordu
erkeğin başını gömdükçe yinine:
İçinden büyük bir kuş havalanıyor
uzağa süzülüyordu.

GİZ SES

Bir rüzgârda buldu seni bir rüzgârda yitirdi,
penceresinden baktı sine sine yağan uçarı yağmura
ve essin dedi, bir daha essin, sen çünkü bana eşsizsin,
gökyüzünde karmaşık bir sözdizimiydi kurduğu esin
perisinin — çekti sinesine koydu bulutlardan bir tortuyu,
uzan dedi, uzan Enis, tam bir gece için biriksin sesin.

ATTAR’LA KONUŞMA

[1740-746;4869-4910]

dîvanım dîvaneliklerle dolu
diyordunuz, indim ağır ağır
dimdik merdiveninden zamanın,
bir ses verin bana, diledim,
bir başlangıç sesi verin dedim
ve dinledim: Bir tüy düşürün
kanadınızdan bu ülkeye, başka
ülkelere uçup gitsin ince usul
kurduğunuz nakış, dediydiniz,
bir tüy ki değdirsin şehirleri
birbirilerine, açsın sesleri
seslere bağlayan giz kilidini,
dağıtsın anlama bürünmüş tüm
anlamsızlıkları, sırrınız size
kalsın, sizde kalmasın sakın,
yaptığınız resimden artık sakının.

Kan kokusu, demiştiniz yüzünüz
yorgun hem dingin, işte bana verdiğiniz
son ses, son anahtar, son korkusuzluk;
söyledim ve hiçbir şey elde edemedim,
doğru; sustum ve kazandıklarımı
ayrı bir güneşe, ayrı bir geceye sakladım;
doğru: Benden kopan tüyün savrulduğu
ağır ağır çıktığım dimdik merdivenden
aşağı doğru. Yıkılacak bütün şehirler,
silinecek harflerim, parçalanacak taş
tabletlere kazılmış yüzüm, simsiyah
kalacak dîvane dîvanımın kâğıtları:
Kavruk, okunaksız, boşlukta şimdiden
külliyen külüm.

BEŞ GÜL

Sizin için tuttum beş gül getirdim Sevgili,
durup dururken beş kırmızı gül getirdim, kan.
Beş beyaz gül süt, beş sarı gül altın yaprak,
tuttum beş pembe gül getirdim Sevgili, tan.

Başka bir el koparmış onları, benim elim
bunca korkak: Bir dikmeyi bilirim, bir de
dokunmayı: Tepeden tırnağa teniniz yangın
beldem, sizin için beş siyah gül parmaklarım.

kömür. Toprak, temas, sahi bir de ak kâğıt,
seçtiğim kelimelerin arasında nedense mağrur,
ilerlerim karda bıraktığım izler birer ağıt,
ayırdım dikenleri: Sizin için bu beş arı gül.

KIYIYA VURAN İÇİN SONE

Beni sev denizkızı, beni gözle, tanı,
kurgula, kendine çevir ve aç, bir de
beni ıslat, düğümlerimden çöz, bırak
uzaklaşayım açıklara doğru, bana ulaş

ve dokun, bana dik dalgaların verebileceği
özgürlüğü ver, içine al, içinde tut ve sal,
el değmemiş bir kıyı bulursam, kimsenin
ayak basmadığı bir ada, döner seslenirim.

Ben ve sen: Bir ten karmaşası kuralım,
tuzundan kaskatı kesilsin dilim,
hızımdan tutuş ve alevlerin ucundan uç,

gece gökyüzünde bir anlığına ağalım,
sessizliğimizden tiz bir boşluk kalsın:
Beni sev deniz kızı, beni bağla, bağışla.

Türk Edebiyatı

Etiketler

Enis Batur Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Enis Batur’un Eserleri

Enis Batur’un Şiirlerinden Örnekler

Muharrem Ergin Kimdir? Hayatı, Eserleri

Homeros Kimdir? Hayatı, Eserleri

Benzer İçerikler: