Ebüzziya Mehmet Tevfik

Ebüzziya Mehmet Tevfik Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Ebüzziya Mehmet Tevfik (D: 17 Şubat 1849, İstanbul – Ö: 27 Ocak 1913, İstanbul) Gazeteci, yazar.

Ebüzziya Tevfik, 17 Şubat 1849’da İstanbul’da doğdu. 27 Ocak 1913’te İstanbul’da yaşamını yitirdi. Osmanlı gazeteci ve yayıncı. Asıl ismi Mehmet Tevfik. Maliye Sergi Kalemi memurlarından Hasan Kamil Efendi’nin oğlu. Cevriye Kalfa Sıbyan Mektebi’ni bitirdi. Babasını küçük yaşta yitirince öğrenimini bırakarak Maliye Sergi Kalemi’nde çalışmaya başladı. Özel dersler alarak kendisini yetiştirdi. 1864’te Ruzname-i Ceride-i Havadis gazetesinde yazmaya başladı.

Namık Kemal ve Şinasi ile tanıştıktan sonra Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ne girdi. Tasvir-i Efkar, Terakki, Diyojen, Hayal, Çıngıraklı Tatar, Hakayikü’l-Vekâyi gibi gazete ve dergilerde yazılar yazdı. Şûray-ı Devlet (danıştay) üyeliğine seçildi. 1872’de bu görevden ayrılarak kendisini tümüyle yazmaya verdi. Namık Kemal, Reşad ve Nuri beylerle 1872’de “İbret” gazetesini yayınlamaya başladı. 1872’de “Hadika” isimli bir günlük gazete, 1873’te “Salname-i Hadika” isimli özel bir yıllık çıkardı. 1873’te günlük “Sirac” gazetesini yayınladı. 1873’te Namıl Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” oyununun sahnelenmesinden sonra çıkan olaylar nedeniyle Rodos’a sürüldü. Sürgün yıllarındaki yazılarında “Ebüzziya” (Ziya’nın babası) imzasını kullandı. 5’inci Murat’ın tahta çıkmasından sonra bağışlandı. 1876’da İstanbul’a döndü. Aynı yıl Kanun-i Sani’nin (anayasa) hazırlık çalışmalarına katıldı.

1877’de Bosna Mektupçuluğu’na atandı. 1878’de yurda dönüşünden sonra “Salname-i Ebüzziya” isimliği yıllığı yayınlamaya başladı. Bu yıllığı “Salname-i Kameri, Rebi-i Marifet, Nevsal-i Marifet” ve “Takvim-i Ebüzziya” adlarıyla 1900’e kadar çıkardı. 1889’da kadınlar için “Takvimü’n-Nisâ” adlı bir yıllık daha çıkardı. 1880’de “Mecmua-i Ebüzziya” dergisini çıkarmaya başladı, 1882’den sonra “Kitaphane-i Meşahir, Kitaphane-i Ebüzziya” adıyla iki dizi halinde kitaplar yayınladı.

1881’de “Matbaa-i Ebüzziya” adıyla modern bir basımevi kurdu. Gazetecilik ve yayıncılığının yanısıra usta bir hat ve süsleme sanatçısıdır. 1891’de Sanayi Mektebi Müdürlüğü’ne, 1894’te Şûra-yı Devlet Bidayet Mahkemesi üyeliğine getirildi. Çeşitli gerekçelerle birkaç kez tutuklandı. 1900’de Konya’ya sürgüne gönderildi. 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döndü. Aynı yıl İttihat ve Terakki adayı olarak Antalya mebusu seçildi. 1909’da “Le Courrier d’Orient” gazetesini yayınlamaya başladı. Şinasi’nin yayınladığı Tasvir-i Efkâr’ı “Yeni Tasvir-i Efkâr” adıyla çıkardı. Kırka yakın telif ve çeviri kitabı var.

Tevfik Ebüzziya’nın Eserleri

Tiyatro:

Ecel-i Kaza, 1871
İstanbul Gazetecileri,1873
Habibe yahut Semahat-ı Aşk, 1874

Derleme:

Reşid Paşa Merhumun Bazı Âsâr-ı Siyasiyesi , 1872
Cümel-i Müntehabe-i Kemâl , 1882
Muharrerat-ı Hususiye-i Âkif Paşa, 1884
Durub-ı Emsal-i Osmaniye, 1884

Biyografi:

Benjamin Franklin, 1882
Büfon,1882
Diyojen,1882
Galile, 1882
Gutenberg ve İhtira-ı Fenn-i Tab, 1882
İbn-i Sina, 1882
Napolyon,1882
Ezop, 1883
Harunü’r-Reşid, 1883
Hasan bin Sabbah, 1883
Yahya (bin Halid bin Bermek),1883
Jan Jak Russo, 1886
İmparator Vilhelm, 1888
Nef’î ,1888
Nikola Şamfor, 1888
Sururi-i Müverrrih, 1888
Namık Kemal, 1888
Kemal Bey’in Tercüme-i Hâli, 1908
Şinasi’nin Son Günleri ve Ölümü, 1911

İnceleme:

Millet-i İsrailiye, 1888
Ne Edat-ı Nefyi Hakkında, 1892
Muallim Doktor Dozy’nin Tarih-i İslamiyet Unvanlı Kitabı ve Mütercimi Hakkında Tenvir-i Efkâr, 1910?

Derleme: