Düzeltme (Şapka) İşareti ( ^ ) ve Kullanıldığı Yerler

Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir:

1. Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur:

• adem (yokluk), âdem (insan);
• adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık);
• alem (bayrak), âlem (dünya, evren);
• alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin);
• aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun);
• hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç);
• hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet);
• hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz);
• şura (şu yer), şûra (danışma kurulu).

Uyarı: Katil (< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.

2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda bulunan ince “g, k” ünsüzlerinden sonra gelen “a ve u” ünlüleri üzerine konur:

• dergâh,
• gâvur,
• ordugâh,
• tezgâh,
• yadigâr,
• Nigâr;
• dükkân,
• hikâye,
• kâfir,
• kâğıt,
• Hakkâri,
• Kâzım,
• mahkûm,
• mekân,
• mezkûr,
• sükûn,
• sükût …

» Kişi ve yer adlarında ince ” l ” ünsüzünden sonra gelen “a ve u” ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır:

• Halûk,
• Lâle,
• Nalân;
• Balâ,
• Elâzığ,
• İslâhiye,
• Lâdik,
• Lâpseki.

3. Nispet i’sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.

• (Türk) askeri ve askerî (okul),
• (İslam) dini ve dinî (bilgiler),
• (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar),
• (Atatürk’ün) resmi ve resmî (kuruluşlar)

gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur.

» Nispet i’si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır:

• millîleştirmek,
• millîlik,
• resmîleştirmek,
• resmîlik.

» Türkçe Sözlükte Nispet -î’li Bazı Kelimeler:

• adlî ⇒ adaletle ilgili olan
• ahlâkî ⇒ ahlâkla ilgili olan
• ailevî ⇒ aile ile ilgili olan
• aklî ⇒ akılla ilgili olan
• alenî ⇒ herkesin içinde yapılan
• beşerî ⇒ insanla ilgili olan
• cezaî ⇒ ceza ile ilgili olan
• cinsî ⇒ cinsiyetle ilgili olan
• coğrafî ⇒ coğrafya ile ilgili olan
• dahilî ⇒ içle ilgili olan
• dinî ⇒ din ile ilgili olan
• edebî ⇒ edebiyat ile ilgili olan
• felsefî ⇒ felsefe ile ilgili olan
• ferdî ⇒ fertle ilgili
• haricî ⇒ dışla ilgili olan
• hukukî ⇒ hukukla ilgili olan
• idarî ⇒ yönetimle ilgili olan
• ırsî ⇒ soyla ilgili olan
• İslâmî ⇒ İslâm ile ilgili olan
• maddî ⇒ madde ile ilgili olan
• malî ⇒ mal ve parayla ilgili olan
• örfî ⇒ örfle ilgili olan
• ruhî ⇒ ruhla ilgili olan …

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Ayrıca bakınız ⇒ Noktalama İşaretleri

1. Nokta ( . )
2. Virgül ( , )
3. Noktalı Virgül ( ; )
4. İki Nokta İşareti ( : )
5. Üç Nokta İşareti ( … )
6. Soru İşareti ( ? )
7. Kesme İşareti ( ‘ )
8. Tırnak İşareti ( ” ” )
9. Tek Tırnak İşareti ( ‘   ‘)
10. Parantez İşareti (  )
11. Ünlem İşareti ( ! )
12. Kısa Çizgi ( – )
13. Köşeli Parantez [  ]
14. Uzun Çizgi ( __ )
15. Eğik Çizgi ( / )
16. Denden İşareti ( //)
17. Düzeltme (şapka) İşareti ( ^ )