Divan Edebiyatı (Klasik Edebiyat) Konu Testi
Divan Edebiyatı (Klasik Edebiyat) Konu Testi
Not: Sorular Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenlik Alan Bilgisi sınavına yöneliktir.
1. Modem şiirdeki imgenin karşılığı olarak divan edebiyatında kullanılan terim aşağıdakilerden hangisidir?
A) istinsah B) mazmun C) vezin D) nazire E) zamime
2. Eski Türk edebiyatının klâsikleştiği yüzyıl aşağıdakilerden hangisidir?
A) 15. yy. B) 16. yy. C) 17. yy. D) 18. yy. E) 19. yy.
3. Ziya Paşa “Harabat” adlı antolojisinin ön sözünde divan edebiyatı terimi için aşağıdakilerden hangisini kullanmıştır?
A) Enderun edebiyatı
B) Osmanlı edebiyatı
C) Eski Türk edebiyatı
D) Ümmet edebiyatı
E) İslami Türk edebiyatı
4. “Divan edebiyatı” terimi ilk kez aşağıdaki sanatçılardan hangileri tarafından kullanılmıştır?
A) Ziya Paşa – Namık Kemal
B) Ömer Seyfettin – Ali Canip Yöntem
C) Rıza Tevfik Bölükbaşı – Muallim Naci
D) Tevfik Fikret – Mehmet Akif Ersoy
E) Mehmet Akif Ersoy – Ziya Paşa
5. Divan edebiyatının II. Klasik Dönemi’nde aşağıdaki şiir eğilimlerinden hangisi etkindir?
A) Sufiyane (Sofiyane)
B) Hikemi
C) Tasavvufi
D) Gelenekçi
E) Sebkihindi
6. Divan edebiyatı geleneğinde mürettep divanın birinci bölümü aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisiyle oluşturulur?
A) gazel B) mesnevi C) kaside D) tarih E) musammat
7. Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatının ana kaynaklarından biri olan tasavvufun dört ana öğesinden biri değildir?
A) tarikat B) hakikat C) marifet D) şeriat E) salahiyet
8. Tasavvuf öğretisine göre “Allah dışındaki her varlık, şey, durum” aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılmaktadır?
A) istiğna B) fenafillah C) vahdet D) masiva E) bekabillah
9. Divan edebiyatında nazireciliğin gelenek hâline dönüşmesindeki ilk önemli isim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aşık Paşa
B) Kadı Burhaneddin
C) Ahmedi
D) Necati Bey
E) Ahmet Paşa
10. Aşağıdaki bilgi ve değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Divan şiiri soyut bir aşk teorisidir.
B) Divan şiirinde önemli olan konu değil üsluptur.
C) Divan şiirinde nazım birimi mısradır.
D) Divan şiiri nazım biçimleri Fars, Arap ve Türk kültürlerinin sentezi şeklinde ortaya çıkmıştır.
E) Divan edebiyatı genel anlamda kuralcı bir anlayışa sahiptir.
11. Aşağıdaki kavramlardan hangisi divan edebiyatında sevgilinin güzellik unsurlarından biri olan “saç”ı ifade etmek üzere kullanılmaz?
A) türre B) zülf C) giysu D) muy E) dehan
12. Adı olan, kendisi olmayan efsanevi bir kuştur. Ankanın diğer adı simurgdur. Efsaneye göre bu kuş, Kaf Dağı’nda yaşamaktadır, çok yükseklerden uçmakta ve hiçbir zaman yere konmamaktadır. Ankanın üzerinde otuzdan fazla değişik renkte ve biçimde tüy bulumaktadır.
Yukarıda, hakkında bilgi verilen anka kuşu divan edebiyatı geleneğinde aşağıdaki hangi iki kavramı sembolize etmektedir?
A) gurur – yalnızlık
B) kibir – fanilik
C) gurur – bakilik
D) kibir – istiğna
E) kanaat – istiğna
13. Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatı şiir dağarcığı bağlamında Büyük İskender ile ilişkilendirilemez?
A) Hızır ile olan hikâyesi
B) Dünyayı gösteren aynası
C) Ye’cüc ve Me’cüc adı verilen bir kavmin yayılmasını önlemek için yaptırdığı set
D) Resim sanatındaki üstün hüneri
E) Ab-ı hayat
14. Divan şiiri geleneğinde bentlerden oluşan nazım biçimleri aşağıdaki hangi genel adlandırma bağlamında değerlendirilmektedir?
A) Müselles B) Müselsel C) Musammat D) Muaşşer E) Mütessa
15. Küçük hacimli divanlar …….. olarak adlandırılır.
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) dibaçe B) divançe C) cönk D) risale E) hatime
16. Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinde “kibrin sembolü” olarak değerlendirilmiştir?
A) Hüma B) Nergis C) Anka D) Dahhak E) Gave
17. Divan şiiri geleneğinde aşığın sevgilisi tarafından harap edilen gönlü, …… şehri ile sembolize edilerek anlatılmıştır.
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Bağdat B) Şam C) Yemen D) Maçin E) Babil
18. Bir düşünce ya da duygunun yerinde ve zamanında anlamı en açık olacak şekilde akıcı bir dille ifade edilmesi aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanmaktadır?
A) Belagat B) İnşad C) Fesahat D) İktibas E) Nazariyye
19. Tasavvufi terminolojide “Tanrı dışındaki bütün varlıklar” aşağıdaki terimlerden hangisi ile karşılanmaktadır?
A) Fenafillah B) Bekabillah C) Kesret D) İstiğna E) Masiva
20. Eski Türk edebiyatı geleneğinde mürettep bir divan aşağıdaki ölçütlerden hangisine göre düzenlenmiştir?
A) Metin hacmi B) Kafiye örgüsü C) Nazım birimi D) Nazım biçimi E) Kullanılan aruz kalıbı
16. Bir mazmun dünyası üzerine kurulan divan şiirinde “nergis” kibrin sembolü olarak kabul edilmiştir.
17. Âşığın, sevgilisi tarafından harap edilen gönlü, divan şiirlerinde genellikle “Bağdat” şehri ile sembolize edilerek anlatılmıştır. Buna göre cümledeki boşluğa A seçeneğinde yer alan “Bağdat” getirilmelidir.
18. Bir düşünce ya da duygunun yerinde ve zamanında anlamı en açık olacak şekilde akıcı bir dille ifade edilmesi “belagat” kavramıyla ifade edilmektedir.
19. Tasavvuf felsefesinde Tanrı dışındaki tüm varlıklar “masiva” olarak adlandırılmıştır.
20. Divan şiiri geleneğinde mürettep bir divan, nazım biçimlerine göre düzenlenmiştir. Bir mürettep divanın ilk bölümünü “kasai’d” adı ile kasideler oluşturur.
11.
türre—saç
zülf—saç
giysu—saç
muy-saç
dehan – diş ve ağız
“dehan” sevgilinin dişi ve ağzı için kullanılır.
12. Divan edebiyatı geleneğinde anka kuşu “kanaat, istiğna” kavramlarını sembolize etmektedir.
13. Divan edebiyatı şiir dağarcığı bağlamında Büyük İskender’in resim sanatındaki üstün hünerinden bahsedilmez. Diğer seçenekler İskender’in en çok bahsedilen yönleridir.
14. Müselles: Bentleri 3 dizeden oluşan musammat türüdür.
Müselsel: Tüm mısraları birbiriyle kafiyeli olan gazel türüdür.
Muaşşer: Bentleri 10 dizeden oluşan musammat türüdür.
Mütessa: Bentleri 9 dizeden oluşan musammat türüdür.
Musammat ise bentlerle oluşturulan nazım biçimlerini karşılamak üzere kullanılan genel bir adlandırmadır.
15. A seçeneğindeki dibaçe, özellikle mesnevilerde ön söz niteliğinde yazılmış bölümlere verilen addır.
C seçeneğindeki cönk, halk şiirinde şairlerin şiirlerinin bir araya getirdikleri ve sığır dili olarak da adlandırılan şiir defterleridir.
D seçeneğinde verilen risale, kitapçık anlamına gelen ve eserleri karşılayan kavramdır.
E seçeneğindeki hatime ise mesnevinin bitiş bölümüne verilen addır.
Küçük hacimli divanlar “divançe” olarak adlandırılır. Buna göre cümledeki boşluğa B seçeneğindeki “divançe” getirilmelidir.
4. “Divan edebiyatı” terimi İlk kez Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem tarafından kullanılmıştır.
5. Divan edebiyatının II. Klasik Dönemi, 17. yy.dır. 17. yüzyılda “Sebki hindi” eğilimi hâkimdir.
Diğer seçenekler içinse şunlar söylenebilir:
Sufiyane (Sofiyane) — Belirli bir yüzyıla ait eğilim değildir.
Hikemi – Nabi ile vücut bulmuş bir eğilimdir. 17. yüzyılda hissedilmeye başlamış, 18. yüzyılda da etkisini devam ettirmiştir.
Tasavvufi — Belirli bir yüzyıla ait eğilim değildir. Sufiyane eğilimle aynı şeyi ifade etmektedir.
6. Divan edebiyatı geleneğinde mürettep divanın birinci bölümünü “kasideler” oluşturur.
Diğer seçenekler içinse şunlar söylenebilir:
tarih — İkinci bölümdür,
musammat — Üçüncü bölümdür.
gazel — Dördüncü bölümdür.
mesnevi — Mürettep divanda böyle bir bölüm yoktur.
7. Tasavvufun dört ana öğesi; tarikat, hakikat, marifet ve şeriattır. Tasavvufun “salahiyet” şeklinde bir ana öğesi yoktur.
8. Tasavvuf öğretisine göre “Allah dışındaki her varlık, şey, durum” masiva kavramıyla adlandırılmaktadır.
Diğer seçenekler içinse şunlar söylenebilir:
İstiğna — Tasavvuf öğretisine göre insanın Allah’tan başka hiçbir kimseye, hiçbir varlığa gereksinim duymamasıdır.
Fenafillah— Allah’ın varlığı içinde yok olmak şeklinde tanımlanır.
Bekabillah — Bekabillah, Allah ile var olma anlamında kullanılır.
9. Divan edebiyatında nazireciliğin gelenek hâline dönüşmesindeki ilk önemli isim 15. yüzyıldan Ahmed Paşa’dır. Ahmed Paşa Divanı’nda birçok nazire şiir bulunmaktadır.
10. C seçeneğinde bilgi yanlışlığı vardır. Çünkü divan edebiyatında ana nazım birimi beyittir.
3. Ziya Paşa “Harabat” adlı antolojisinin ön sözünde divan edebiyatı için “Osmanlı edebiyatı “terimini kullanmıştır.
Diğer seçenekler içinse şunlar söylenebilir:
Enderun edebiyatı — Geçerliliğini yitirmiş bir adlandırmadır.
Eski Türk edebiyatı — Akademik camiada tercih edilen kullanımdır. Fuat Köprülü de yer yer kullanmıştır.
Ümmet edebiyatı — Ziya Gökalp bu terimi kullanmıştır.
Cevap: B
2. Eski Türk edebiyatının klâsikleştiği yüzyıl,16. yüzyıldır.
Diğer seçenekler içinse şunlar söylenebilir:
15. yy.: Birçok araştırmacıya göre kuruluş, yüzyılıdır.
17. yy.: Bu yüzyıldaki birçok sanatçının usta olarak kabul ettiği isim 16. yüzyıl sanatçısıdır. Sebki hindi etkisinin hissedildiği yüzyıldır.
18. yy.: Mahallileşme akımı etkili olmuştur. Son usta konumundaki Şeyh Galip yetişmiştir.
19. yy.: Divan şiirinin çöküş sürecidir.
Cevap: B
1. Modem şiirdeki imgenin karşılığı olarak divan edebiyatında kullanılan terim, mazmundur. Kalıp, benzetme öğesi, imaj, çağrışım unsurudur.
Diğer seçenekler İçinse şunlar söylenebilir:
İstinsah: Bir eseri oluşturan parçaların bir düzeltmen tarafından bir araya getirilmesi ve elden geçirilme işidir.
Vezin: Şiirde kullanılacak olan ölçüdür. Hece, aruz ve serbest olmak üzere üç türü vardır.
Nazire: Bir şairin başka bir şaire ait şiire karşılık olarak yazdığı şiirdir. Nazireler örnek alınan şiirle aynı fikre, yapıya sahiptir. Nazireler aynı ölçü ve kafiye özelliği ile yazılır.
Zamime: Bendlerdeki ekleme mısralardır.
Cebap: B