Cümle Yorumlama: Yoruma Dayalı Yargılar

Sınavlardaki cümlenin anlamıyla ilgili soruların bir kısmı, verilen bir parçadaki cümlelerin yorumuyla ilgilidir. Bu tür soruların, soru köklerine şu örnekler verilebilir:

— Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir öz eleştiri yapılmıştır?
— Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “hayıflanma, üzülme” söz konusudur?
— Aşağıdakilerin hangisinde hem beğenme, hem de olumsuz bir eleştiri söz konusudur?
— Bu parçadaki cümlelerin hangisinde bir öneri dile getirilmiştir?… vb.

Örnek Soru-1 (ÖSS – 2009)

Onun karikatürlerinde dondurulmuş kareler birden harekete geçer, yansıtılan kişiler canlılık kazanırdı.

Bu cümlede, söz konusu karikatürlerin hangi özelliği belirtilmek istenmiştir?

A) Yaşananları eleştirme
B) Gerçeklik duygusu uyandırma
C) Öğretici olma
D) Çok yönlü düşündürme
E) Güncel olanı yansıtma

Çözüm: Karikatürlerde yansıtılan kişilerin “canlılık kazanması”, onların nefes alıp veren kişiler olmaları demektir. Bu da karikatür çizen kişinin izleyicide gerçeklik duygusu uyandırmasını sağlar.

Doğru cevap (B) seçeneğidir.

Örnek Soru-2

“Taş ve Ten”, inci Aral’ın son kitabı. (I) Bu kitaba bir kadın romanı denebilir çünkü bir kadın yine bir kadın tarafından anlatılmış. (II) Romanda, zaman zaman kendimizi başkahraman Ulya ile özdeşleştiriyoruz. (III) Ancak inci Aral, romanın ana karakterinden seveceğimiz ya da nefret edeceğimiz birini yaratamıyor. (IV) Ulya’nın yaşama ilişkin kaygıları, beklentileri, özleyişleri yeni bir şey söylemiyor. (V) Bana göre, roman kahramanı olamayan, sıradan biri Ulya.

Yukarıdaki parçada kaçıncı cümleden itibaren olumsuz eleştirilere yer verilmiştir?

A)l. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Çözüm: Parça dikkatli okunursa III. cümleye kadar olan bölümde olumsuz bir eleştiri söz konusu değil. III. cümleden itibaren romanın yazarı ya da roman kahramanlarına ilişkin olumsuz değerlendirmelerin yapıldığını görüyoruz. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

Örnek Soru-3 (ÖSS – 2009)

Picasso, “Ben başkalarını değil, asıl kendimi kopya etmekten korkarım.” der.

Picasso bu sözüyle sanatçıların nasıl bir tutum içinde olmaları gerektiğini belirtmek istemiştir?

A) Başkalarına benzememe ilkesine bağlı kalmalıdır.
B) Sıradan şeylerden sıra dışı ürünler yaratabilmelidir.
C) Farklı olma düşüncesiyle anlaşılması güç ürünler ortaya koymamalıdır.
D) Bireysel konulardan yola çıkarak toplumsal gerçekleri dile getirmelidir.
E) Her yeni çalışmasında, öncekilere benzemeyen özgün yapıtlar ortaya koymalıdır.

Çözüm: Bir sanatçı kendini kopya etmekten korkuyorsa, yeni bir şey üretememe, başka bir söyleyişle özgün olamama kaygısı taşıyor demektir. Doğru cevap (E) seçeneğidir.

Örnek Soru-4

I. Bu sıcaklar da insanı canından bezdiriyor!
II. Bir an, her şeyin çok düzenli gittiğini kabul edelim.
III. Şimdi bizim oralarda bademler çiçek açmıştır.
IV. Hani beni sürekli arayıp soracaktın!

Bu cümlelerde, sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenler dile getirilmiştir?

A) Bıkkınlık – varsayım – özlem – olasılık
B) Kızgınlık – olasılık – beğenme – varsayım
C) Beğenme – sitem – özlem – olasılık
D) Yakınma – varsayım – olasılık – sitem
E) Hayıflanma – varsayım – özlem – sitem

Çözüm:

I. cümlede sıcaklardan “yakınma”,
II. cümlede olmayan bir şeyi olmuş kabul etme, “varsayım”
III. cümlede bademlerin çiçek açmış olabileceğini tahmin, “olasılık”
IV. cümlede sevilen bir kişiye karşı “sitem” söz konusudur.

Doğru cevap (D) seçeneğidir.

Örnek Soru-5

(I) Şunun çok iyi bilinmesini isterim; izlediğim hiçbir programı kişisel zevklerime göre değerlendirmiyorum ben. (II) Bu davranışın karşısında bazı arkadaşlar benim için fazla gerçekçi diyor. (III) Oysa benim hiçbir eleştirim televizyon izleyicisi tarafından yadırganmıyor. (IV) Çünkü izleyici biliyor ki ben hiçbir eleştiriyi ya da değerlendirmeyi halkı savunmak adına yapmıyorum. (V) İzlediğim programlar zaten birbirinden çok farklı şeyler değil. (VI) Ben bu programların elle tutulabilecek olanlarını seçiyor, yorumları sonradan yapıyorum.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangilerinde “yan tutmama” söz konusudur?

A) I. ve IV. B) ll. ve V. C) II. ve VI D) III. ve V. E) IV. ve VI.

Cevap: A

Örnek Soru-6

İyi bir yazar, söz ardından koşmaz; sözü kendi ardından koşturur.

Bu cümleye göre, iyi yazarda bulunması gereken temel özellik, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözlerinde net ve kararlı olması
B) Sözcük seçimine titizlik göstermesi
C) Seçtiği sözcüklerle okuyucuları etkilemesi
D) Seçilen sözcükleri değil, anlatılmak isteneni ön planda tutması
E) Yazılarında sanatsız, yalın bir anlatıma sahip olması

Cevap: D

Örnek Soru-7

(I) Yazarın çok okuyucu bulmasında bazı etkenler rol oynamıştır.
(II) O, her şeyden önce boyalı anlatımdan yararlanmamış, yalınlığı tercih etmiştir.
(III) Anlatımında yaşanmış olaylar, somut veriler ağırlıktadır.
(IV) Öznellikten kaçınmış, görece yargılara yer vermemiştir.
(V) Bunlar da eserini bilimsel bir temele dayandırdığının göstergesidir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde aynı düşünce farklı ifadelerle dile getirilmiştir?

A) I. ve III B) II. ve IV. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) I. ve V.

Cevap: B

Ayrıca bakınız: Benzer Konular

• Cümle Yorumu
• Anlam ve Yargı Özelliklerine Göre Cümleler
• Cümle Yorumu Soruları ve Çözümleri
• Cümle Çeşitleri
• Cümle Vurgusu