Cumhuriyet Dönemi Boyunca Gelişen Değişen Düşünce Hareketleri

Cumhuriyet dönemi boyunca edebiyatın ve şiirin beslenme kaynaklarından olan düşünce akımları

Cumhuriyet dönemi Türk düşüncesi, Meşrutiyet’ten itibaren belirginlik kazanan üç ana çizginin üzerinde akmıştır. Türkçülük, İslâmcılık, Batıcılık akımları başlangıçta salt siyasal bir nitelik, devletin çöküşünü durdurmak gibi pragmatist bir amaç taşımakla birlikte, Cumhuriyet döneminde bir medeniyet görüşü, ahlâk anlayışı, insan ve değer tasarımı sunan bu akımların siyasal, felsefî, sosyolojik, psikolojik, dinî izdüşümleri görülmektedir. Bu ana akımların aynı zamanda birbirine geçişi sağlayan arakesitlerinden söz etmek de mümkündür. Bunların yanı sıra

• Liberalizm, Sosyalizm, Kapitalizm, Devletçilik, Adem-i Merkeziyetçilik gibi ekonomik, siyasal;
• Materyalizm, Pozitivizm, Bergsonizm, İdealizm, Enerjetizm gibi felsefi doktrinleri de

Cumhuriyet dönemi düşüncesi içerisindeki mücadeleleriyle edebiyat üzerinde belirleyici olgular arasında görüyoruz.

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve özel olarak şiirin üzerine oturacağı düşünce zemininin karakteristiğini yeni bir oluşum içerisinde bulunan toplumun geleceğini belirleyecek kimlik önerileri oluşturur. Bu bakımdan dönem edebiyatı bir yandan Memleketçilik, Anadoluculuk, Halkçılık kavramları ile var olan durumu kimi zaman romantik, kimi zaman gerçekçi bir bakışla işlemekle yetinirken; öte yandan Batıcılık, Türkçülük ve İslâmcılık akımlarından beslenen ve türlü dönüşümler geçirmiş olarak edebiyata yansıyan Toplumculuk, Hümanizm, Turancılık, Yerlilik düşüncelerinin edebiyata yoğunlukla yansıdığı görülür.

Cumhuriyet dönemi Türk şiiri, 1900’lerin başından beri yaşanılan tarihsel, toplumsal, siyasal ve düşünsel oluşumların bir sonucu olarak gelişmiştir.

Kaynak: Doç.Dr. Yılmaz DAŞÇIOGLU, Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirini Hazırlayan Şartlar