Bilinç Akımı (Bilinç Akışı) Tekniği ve Özellikleri

Kişinin aklından geçenlerin birinci kişi ağzından yansıtılmasıdır. Bu teknikle yazar; kahramanın, hayatı, nesneleri, etrafında gördüğü şeyleri nasıl algıladığını, bir bilinç yansıması eşliğinde aktarır. Derin, soyut ifadelerden meydana gelir.

Bilinç akışı tekniği, genellikle iç çözümleme ve iç konuşma tekniği ile karıştırılmaktadır. İç çözümleme anlatıcı-yazarın araya girerek kahramanın duygularını, düşüncelerini okura aktarmasıdır. İç konuşmada ise yazar aradan çekilir, aktarma görevini bırakır; okura roman kişisinin zihnini bir sinema gibi seyrettirir.

İç konuşma ve bilinç akışı tekniği neredeyse aynıymış gibi görünür, ancak iç konuşma gramer bakımından düzgün, sentaks kurallarına uygun cümlelerle yapılan sessiz bir konuşmadır ve düşünceler arasında mantıksal bir bağ vardır. Bilinç akımında ise karakterin zihninden akıp giden düşüncelerde mantıksal bir bağ yoktur. Daha çok çağrışım ilkesine göre akarlar. Ayrıca gramer kuralları da gözetilmez. Bilinç akımında yalnız düşünceler değil, duyumlar, imgeler de yer alabilir.

Bilinç Akışı Tekniği Özellikleri (Özet)

• XX. yüzyıl modern roman ve hikâyesinde kullanılmıştır.
• Kahraman anlatıcı ve bakış açısı söz konusudur.
• Cümleler arasında mantık ilişkisi çok gevşek ve zayıftır. Çağrışım ilkesine göre bir akış vardır.
• Serbest çağrışım yoluyla bir düşünceden bir başka düşünceye atlanır.
• Gramer (dil bilgisi) kuralları gözetilmez.
• Sadece düşünceler değil, duyumlar, imgeler söz konusudur.

Bilinç Akışı Tekniği- Örnek:

“Yol boyu kavak ağaçları, köprü, yokuş yukarı dar sokak… Sokağın bitiminde kediyi gördüm. Yıkık bahçe duvarından duta tırmandı, oradan da çatıya. Baktım baca tütüyor. Rüzgârla savrulan kül rengi, yoğun bir duman. Kedi dumana girdi çıktı. Kiremitlerin arasında kayboldu sonra. Bahçe kapısının önünde durdum. Girsem yol bitecek. Ömür biter, yol bitmez… Kentlerin, otellerin duvarlarında yazılıydı. Bir geminin beyazında, trenlerin, uçakların alnında. Bekleme odalarında, gar saatlerinde, kamyonların, otobüslerin ön camlarında yazılıydı. Ya da tanıdık bir ses hep bu cümleyi fısıldadı kulağıma: Ömür biter, yol bitmez. Girsem Paris’te Figuier Sokağı’ndaki odamın kapısı çalınmayacak bir daha. Ne telefon çalacak ne de Notre Dame’ın çanları. Gece lambamın ışığına üşüşmeyecek Türkçe sözcükler. Bu sürgün bitecek. Girsem sofada sedirin üzerinde bulacağım seni. Saçların ağarmış, yuvarlak beyaz yüzünde sabır.” (Nedim Gürsel)

Bilinç akışı tekniğiyle yazılmış önemli eserlerden bazıları:

• J.D. Salinger’ın Çavdar Tarlasında Çocuklar’ı (“The Catcher In The Rye”)
• Dorothy Richardson’un “Pilgrimage”
• James Joyce’un Ulysses’i (özellikle de Molly Bloom’un içkonuşmaları)
• Virginia Woolf’un Deniz Feneri (“To The Lighthouse”), Dalgalar (“The Waves”) ve Mrs. Dalloway
• William Faulkner’ın “The Sound and the Fury” ve “As I Lay Dying”
• Robert Anton Wilson ve Robert Shea’nın “Illuminatus!”
• William Styron’un “Lie Down in Darkness”
• Allen Ginsberg’in “Howl” adlı şiiri
• Jack Kerouac’ın “On The Road”
• Samuel R. Delany’nin “Dhalgren”
• Hubert Shelby Jr.’ın “Last Exit to Brooklyn”
• Hunter S. Thompson’ın “Fear and Loathing in Las Vegas”
• Jerzy Andrzejewski’nin “Gates to Paradise”
• A.B. Yehoshua’nın “A Late Divorce”
• Will Christopher Baer’ın “Phineas Poe Trilogy”si (“Kiss Me”, “Judas” ve “Hell’s Half Acre”ın tamamında, “enny Dreadful”un bazı bölümlerinde görülür)
• Song of Solomon
• Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar
• Orhan Pamuk’un Sessiz Ev’i
• Yusuf Atılgan’ın Anayurt Otel’i