Beydeba Kimdir? Beydeba’nın Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Beydebâ milattan önce 1. yüzyılda yaşamış olan ünlü bir Hint yazarıdır.

Beydebâ’nın gerçek ismi ve nereli olduğu üzerinde birçok farklı görüş olsa da tarihçilerin çoğu adı Ketku olan bir kişi olduğu kanısındadır.

Doğum ve ölüm yeri konusunda çeşitli rivayetler vardır; bu konuda kaynaklarda açık/net/kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Fabl türünün en önemli eserlerinden biri olan Kelile ve Dimne’yi yazmıştır.

Başlıca Eserleri

• Kelile ve Dimne
• Nasihat-ı El Külliye

Fabl türünün en önemli eserlerinden biri olan Hint kaynaklı Kelile ve Dimne Hikâyeleri, milattan önce 1. yüzyılda Beydebâ tarafından Debşelem adında bir Hint hükümdarı döneminde kaleme alınmış ve Debşelem için yazılmış bir hikmet kitabıdır.

Hint hükümdarı Debşelem’in zulmünden halk bıkınca, memleketin ulularından olan bilge ve erdemli insan Beydeba, hükümdarı uyarma gereği duymuş. İşte her şey ondan sonra başlamış…

Hükümdar Debşelem; Beydeba’nın açık açık konuşmalarından rahatsız olmuş ve onu hapse kapattırmış…
Çok geçmeden gerçek anlaşılmış ve Beydeba, hükümdar Debşelem’in en gözde yardımcılarından biri olmuş…
Hükümdar, her işini ona danışma gereği duymuş… Bir zaman sonra da Beydeba’dan; görünüşte eğlenceli, gerçekte ise ders verici ve düşündürücü bir kitap hazırlamasını istemiş… İşte Kelile ve Dimne böyle ortaya çıkmış…

Kelile ve Dimne bir fabl kitabıdır. Kahramanları tamamen hayvanlardır. Her biri bir insan karakterini canlandıran bu hayvanlar insanların çevresindeki gerçek bir hayatı yansıtarak insanlara öğüt vermeyi amaçlamıştır.

Kelile ve Dimne iki insanı temsil eden iki çakalın adıdır. Kelile, doğruluğun ve dürüstlüğün simgesi, Dimne ise yalanın ve yanlışın şimgesidir. Konusu açısından ahlâk ve siyaset kitabı olan Kelile ve Dimne hayvan öykülerini konu edinerek hükümdara ve diğer devlet yöneticilerine devlet idaresinde gerekli olan bilgileri ve aynı zamanda ahlâki meziyetlerle donanmış bir kişi, adil, akıllı ve güçlü olmanın yollarını öğretir.(Toska, 1991:355)

Eserde bulunan hikâyelerde siyaset, erdem ve eğitim gibi birçok farklı konu işlenmiştir. Kitap 14 bölümden oluşmaktadır.

1. ASLAN VE ÖKÜZ (Dedikoducu ve arabozucu kişinin sözünden sakınmak)
2. DİMNE’NİN DURUMUNU ARAŞTIRMA (Kötü davranışların lâyık oldukları kişilerle karşılaşması ve sonlarının kötü olması.
3. GERDANLIKLI GÜVERCİN (Dostların anlaşmasının yararları ve yardımlaşmalarının faydaları)
4. BAYKUŞ VE KARGALAR (Düşmanların durumlarını gözlemlemek ve onların hilelerinden emin olmamak)
5. MAYMUN VE KAPLUMBAĞA (Gafletin zararı ve istenilenin kaybedilmesi )
6. ZAHİD VE GELİNCİK ( Acele atmenin afeti ve zararları )
7. FARE VE KEDİ (Metin olma, tedbir alma ve düşmanların belâsından hileyle kurtulma)
8. MELİK VE KUŞ FENZE (Kin sahiplerinden kaçınmak ve bunların dalkavukluğuna güvenmemek)
9. ASLAN VE ÇAKAL (Hükümdarın en iyi sıfatı ve güçlerin en güzel özelliği olan affetmenin fazileti)
10. DİŞİ ASLAN, OKÇU ve ÇAKAL (Davranışların aynı muameleyle karşılık bulması)
11. ÎLÂZ, BELÂZ VE ÎRÂHT (Özellikle padişahlar için gerekli olan hilim (=eski), vakar (=ağırbaşlılık), sükûnet(=sakinlik) ve kararlılığın fazileti)
12. ZÂHİD VE MİSAFİR (Kendi durumuna uygun olanları bırakarak başkasını istemenin zararları)
13. GEZGİN VE KUYUMCU (Hükümdarların gaddar ve hain kişilerin sözünden kaçınması gerektiği)
14. ŞEHZADE VE ARKADAŞLARI (Zamanın şartların değişmesine aldırmamak ve işleri kâza ve kadere bağlamak ) anlatılır.

Hazırlayan: Zeynep DOKUMACI – Turkedebiyati.org