Beşir Ayvazoğlu

Beşir Ayvazoğlu Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Beşir Ayvazoğlu (D: 11 Şubat 1953, Zara, Sivas) Şair, yazar.

Beşir Ayvazoğlu, 11 Şubat 1953 tarihinde Sivas’ın Zara ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı. 1975’te Bursa Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünü bitirdi. Çeşitli liselerde Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı. TRT’de uzman olarak çalıştı. Askerlik görevini tamamladıktan sonra, lise yıllarında mahallî gazetelerde amatör olarak yürüttüğü gazetecilik mesleğine döndü.1985-1991 yılları arasında Tercüman gazetesinin “Kültür-Sanat” sayfasını yönetti. Türkiye Gazetesinde Kültür-Sanat yönetmenliği ve köşe yazarlığı yaptı. Yeni Ufuk gazetesinin genel yönetmeni oldu. Şehir Tiyatroları Repertuar kurulu üyeliğine seçildi.

Her gün, Tercüman, Türkiye, Zaman ve Yeni Ufuk gazeteleriyle haftalık Aksiyon dergisinde köşe yazarı ve yönetici olarak çalıştı. Bir ara Kültür Bakanlığı danışmanı olarak görev yaptı. ADTYK Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi şehir Tiyatroları Repertuar Kurulu ve TDV İslam Ansiklopedisi Türk Dili ve Edebiyatı Merkez ilim ve Redaksiyon Kurulu üyeliklerinde bulundu. Ayrıca CNN Türk’te Hilmi Yavuz‘la birlikte iki yıl “Gökkubbemiz” adlı kültür programını hazırladı. Kasım 2001-Temmuz 2005 tarihleri arasında Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyesi olarak görev yaptı. Türk Edebiyatı Dergisi’nin genel yayın yönetmenliğini yaptı ve TRT 2’de “Bir Tepeden” adlı bir kültür programı hazırladı.

Türkiye Yazarlar Birliği, İLESAM, Çocuk Vakfı ve Sezer Tansuğ Kültür ve Sanat Vakfı’nın kurucu üyeleri arasında yer alan ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesi olan Beşir Ayvazoğlu, 1982 yılında yayımlanan Aşk Estetiği adlı ilk eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği’nin Fikir Dalında Yılın Yazarı ödülüne lâyık görüldü. Muradiye Ölüm ve Gül adlı belgesel metniyle TMKV Türk Millî Kültürüne Hizmet Ödülü’nü 1986 yılında, Güller Kitabı adlı eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği inceleme Dalında Yılın Yazarı Ödülü’nü 1992 yılında, Yahya Kemal Eve Dönen Adam adlı eseriyle de Avrasya-Bir Vakfı Ödülü’nü 1998 yılında aldı. Beşir Ayvazoğlu 1999 yılında da Kombassan Vakfı tarafından Mevlana Edebiyat Büyük Ödülü’ne layık görüldü.

Beşir Ayvazoğlu’nun Eserleri

Araştırma – İnceleme:

Türkçülüğün Kaderi ve Mustafa Cemiloğlu (Sivas Ülkü Ocakları / Sivas 1976)
Yahya Kemâl: Eve Dönen Adam (Birlik Yay. / Ankara 1985)
İstiklâl Marşı: Tarihi ve Manası (Tercüman / İstanbul 1986)
İslam Estetiği (Çağ Yayınları / İstanbul 1989)
Türk’ün Kültür Coğrafyasında Bir Gezinti (Ötüken / İstanbul 1991)
Doğu-Batı Arasında / Peyami Safa (Ufuk Kitapları / İstanbul 2000)
Siretler ve Sûretler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 2000)
Kuğunun Son Şarkısı (Ötüken Yay. / İstanbul 1999)
Tanrıdağı’ndan Hıra Dağı’na : Milliyetçilik ve Muhafazakârlık Üzerine Yazılar (Kapı Yay. / İstanbul 2009)
Ney’in Sırrı (Kapı Yay. / İstanbul 2007)
Halk Şiirinden Tarihe (Ötüken / İstanbul 1991)
Dersaadet’in Kalbi Beyazıt (Heyamola Yayınları / İstanbul 2009)
Türk Ebrusu’nda Düzgünman Ekolü, Düzgünman School in Turkish Marbling (Avrupa Kültür Başkenti Ajansı / İstanbul 2010)
Kahveniz Nasıl Olsun: Türk Kahvesinin Kültür Tarihi (Kapı Yayınları / İstanbul 2011)
Üçüncü Tepede Hayat: Beyazıt Meydanı’nın Derin Tarihi (Kubbealtı Neşriyatı / İstanbul 2012)
Yunus, Ne Hoş Demişsin Cumhuriyet Sonrası Yunus Emre Yorumları (Kapı Yayınları / İstanbul 2014)
Saatler, Ruhlar ve Kediler Edebiyat Tarihinin Renkli Dünyasında Kısa Bir Cevelan (Kapı Yayınları/ İstanbul 2015)
Fikret: Kendi Cevvim, Kendi Eflâkimde Kendim Tairim (Everest / İstanbul 2019)
Her Kuyuda Bir Yusuf (Kapı Yayınları / İstanbul 2021)

Biyografi:

Tarık Buğra: Güneş Rengi Bir Yığın Yaprak (Ötüken Yay. / İstanbul 1995)
Şeyh Galip Kitabı (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları / İstanbul 1995)
Edebi Portreler / Hakkı Süha Gezgin (Timaş Yay. / İstanbul 1997)
Dede Efendi (Hollanda Türk Akademisyenler Vakfı/ İstanbul 1997)
Ömrüm Benim Bir Ateşti: Ahmet Hâşim‘in Hayatı Sanatı Estetistiği Dramı (Ötüken Yay. / İstanbul 2000)
Büyük Ağa: Tarık Buğra (Kapı Yay. / İstanbul 2006)
Defterimde Kırk Suret (Kapı (Yay. / İstanbul 2007)
Kainatça Tanınmış Türk Şiir Kralı Florinalı Nazım ve Şaşalı Edebî Hayatı (Kapı Yay. / İstanbul 2007)
Peyami: Hayatı Sanatı Felsefesi Dramı (Kapı Yay. / İstanbul 2008)
Malik Aksel: Evimizin Ressam Kapı (Yay. / İstanbul 2011)
Dünyayı Güzelleştirmek: Turgut Cansever’le Konuşmalar (Timaş Yayınları / İstanbul 2012)
He’nin İki Gözü İki Çeşme: Bir Asaf Halet Çelebi Biyografisi (Kapı Yayınları / İstanbul 2014)
Nuri Arlasez’in Saklı Hayatı: Bir Medeniyeti Kurtarmak (BKG / İstanbul 2016)

Şiir:

Gülname (Birlik Yay. / Ankara 1983)
Kaknus Şiirler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1991)
Şiirler (Ötüken Yay. / İstanbul 1996)
Ateş Çiçek Lale (İstanbul Belediyesi Kültür A.Ş. / İstanbul 2003)
Mevlana ve Günümüz Türkçesiyle Şiirleri (Boyut Yayın Grubu / İstanbul 2007)
Kayıp Şiir (Everest Yayınları / İstanbul 2009)

Deneme:

Ramazan (Tercüman / İstanbul 1986)
Geçmişi Yeniden Kurmak (Kubbealtı Neşriyât / İstanbul 1987)
Güller Kitabı: Türk Çiçek Kültürü Üzerine Bir Deneme (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1992)
Geleneğin Direnişi (Ötüken / İstanbul 1996)
Şehir Fotoğrafları (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1997)
Altı Çizili Satırlar (Timaş Yay. / İstanbul 1997)
Yaza Yaza Yaşamak (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1999)
Divanyolu / Bir Caddenin Hikayesi (Kapı Yay. / İstanbul 2010)
Geceleyin Dersaadet (Kapı Yayınları / İstanbul 2013)
Bir Ateşpare Bin Yangın (Kapı Yayınları / İstanbul 2017)

Eleştiri:

Aşk Estetiği (Birlik Yayınları / Ankara 1982)
1924 : Bir Fotoğrafın Uzun Hikâyesi (Kapı Yay. / İstanbul 2006)

Roman:

Bozgunda Fetih Rüyası (Kapı Yay. / İstanbul 2006)
Ateş Denizi (Kapı Yayınları / İstanbul 2013)

Diğer:

Mehmet Akif Safahat (Tercüman / İstanbul 1986)
Aslanlar Tilkiler ve Eşekler (Beyan yayınları / İstanbul 1990)
Fuzûli Kitabı / 500. Yılında Fuzûli Sempozyumu Bildirileri (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A. / İstanbul 1996)
Altın Kapı: Makale ve Denemeler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 2001, Makale)
Alatav’dan Şardağı’na: Kültür Coğrafyamızda Gezintiler (Kapı Yay. / İstanbul 2008, Gezi Yazısı)
Yahya Kemal’den Fuat Bayramoğlu’na Karaçi Mektupları (Reklamadam / İstanbul 2008, Mektup)
Türklerde Dinî Resimler / Malik Aksel (Kapı Yay. / İstanbul 2010)
Sanat hayatı : Resim Sergisinde Otuz Gün: Malik Aksel (Kapı Yayınları / İstanbul 2010)
Sanat ve Folklor / Malik Aksel (Kapı Yayınları / İstanbul 2011)
Gel söyleşelim: Cümle Geçen Demleri (Timaş Yayınları / İstanbul 2012, Sohbet)
Edebiyatın Çanakkale’yle İmtihanı: Arıburnu ve Seddülbahir’de On Gün (Kapı Yay. / İstanbul 2015, Hatıra)

Yazarın çeşitli radyo ve televizyon programları da bulunmaktadır.

GÜLLER KİTABI: Beşir Ayvazoğlu’nun Türk zevk tarihinin çiçeklerle ilgili tarhlarında dolaştığı ve okuyucuyu dolaştırdığı şahane bir eserdir.

AŞK ESTETİĞİ: Türk-İslam sanatlarının ardındaki dünya görüşünü anlama çabasından doğan Aşk Estetiği, kendi estetik dünyamıza kendi gözümüzle bakma denemesidir.

YAHYA KEMAL (EVE DÖNEN ADAM): Yazar bu kitapta, büyük şairin “eve nasıl döndüğünü” ve “evin şiirini” nasıl yazdığını anlatıyor.

TARIK BUĞRA (GÜNEŞ RENGİ BİR YIĞIN YAPRAK): Sanat anlayışının, dilinin ve üslûbunun farklılığı dolayısıyla ister istemez kendi neslinden koparak modaların dışında bir yazarlık macerası yaşayan Tarık Buğra, aslında yalnız bir adamdı, fakat yalnızlığını bereketli bir kaynak haline getirebilmişti. Beşir Ayvazoğlu, elinizdeki kitapta onun bu yazarlık ve yalnızlık macerasını anlatıyor.

GELENEĞİN DİRENİŞİ: Bu kitapta, gelenek kavramı, bir kültürün kendisini devam ettirme, değişirken bile kendisi olarak kalma refleksi olarak yorumlanmış ve Türkiye’de, iki yüz yıllık Batılılaşma döneminde, varlığını korumaya çalışırken yaşadığı heyecan verici maceralar anlatılmıştır.

ŞİİRLER: Ayvazoğlu, şiiri, bir davayı anlatma aracı olarak değil, dilin asırlar içinde biriktirerek bünyesinde gizlediği zenginlikleri ve beşeriyi keşfetme çabası olarak görüyor. Yazar diğer şiir kitaplarında yer alan şiirlerin büyük bir kısmını bu kitaplara girmeyen şiirlerle buluşturdu.

DEFTERİMDE 40 SURET: Eskiden, insan için âlem-i sugra, yani küçük âlem derlermiş, ne kadar doğru. Bana sorarsanız, her insan ayrı bir âleme açılan bir kapı; o kapıdan içeri girdikten sonra, labirentlerinde kaybolmak işten bile değil, Freud’ların mroydların başlarına gelen nedir? Sıradan zannettiğimiz insanların bile uçsuz bucaksız iç dünyaları varsa, bilim, sanat ve hareket adamlarının dünyalarının büyüklüğünü varın siz hesap edin. Doğru söylüyorum, onları derinliğine anlamaya çalışmak, galaksiler arası yolculuğa çıkmak gibi bir şey olmalı.

ŞEHİR FOTOĞRAFLARI: Eski şehir fotoğraflarına bakarken, ucundan kıyısından yaşadığımız, fakat anlamaya fırsat bulamadan kaybettiğimiz hayatın dimağımda kalan tadını yeniden yaşıyorum. Bize gelinceye kadar yavaş yavaş incelen ip birdenbire kopmuş, kendimizi alabildiğine farklı bir dünyada buluvermiştik. Asıl kopuşu benim de mensup olduğum neslin yaşadığını söylemek istiyorum. Eskiden usul usul ve kendiliğinden yok olan evlerin buldozerlerle yıkılıp yerlerine bilmem kaçar katlı apartmanların dikildiğini gördük. Radyonun bile lüks sayıldığı evlerden çıkıp borç harç renkli televizyonlar, videolar, bilgisayarlar edinen garip bir nesiliz. Kaçınılmaz bir şeydi bu. Dünya kaç bucakmış öğrendik. Şimdi içinden çıkıp geldiğimiz hayata o kadar uzaklardan bakıyoruz ki! Başka hiç bir nesil bizim yaşadığımız âni değişmeyi yaşamamıştır. Bu, büyük bir şok olduğu kadar, şüphesiz, bulunmaz bir tecrübedir de.

Beşir Ayvazoğlu ile bir Söyleşi

Edebiyat Söyleşileri | Beşir Ayvazoğlu | 137. Bölüm@trt2 (Aralık-2023)