Ayaşlı ve Kiracıları (1934) – Memduh Şevket Esendal

Memduh Şevket Esendal‘ın Ayaşlı ve Kiracıları (1934) romanı, Cumhuriyet sonrası Ankara’sında bir apartman katının dokuz odasında oturanların günlük yaşamlarından ve birbirleriyle olan ilişkilerinden kesitler verir.

Ankara’nın kuruluş yıllarında, yıkılan bir düzenden yeni bir toplum düzenine geçmenin sarsıntıları arasında bocalayan “küçük insanlar”ın yaşantılarını duru ve yalın bir dille anlatmaya çalışır.

Romanın Özeti

Ayaşlı İbrahim Efendi, eşkıyalık, zaptiye çavuşluğu, arzuhalcilik, hancılık yapmış, şaşılacak derecede çeşitli kılıklara girip çıkmış bir adamdır. Yeni yapılmış dokuz odalı büyük bir apartman dairesini uygun fiyatla kiralar. Bu dairenin her odasını ayrı bir aileye kiraya verir.

Aileler, genellikle orta halli kimselerdir. Birini de kendisine ve üvey kızına ayırır. Olaylar bu apartmanda geçer. Köy ağası Ayaşlı İbrahim, banka memuru, şoför, doktor, simsar, emekli, hizmetçi hepsi bir dairededir.

Her odasında toplumun çeşitli tabakalarından evli, bekar, kadın, erkek, yaşlı, genç bir sürü insan oturur. Apartmanın katının dokuz odasına karşılık banyosu, tuvaleti ile mutfağı ortaklaşa kullanılır. Ayaşlının kiracıları bu yüzden, içli dışlı yaşamak, günlük yaşamın kurallarına uymak zorunluluğu duyarlar.

Kiracılar zamanla değişik nedenlerle evden teker teker ayrılırlar. Evde mal sahibi ile yakınları kalır. Fakat Ayaşlı İbrahim Efendi de bir gün hastalanarak ölür. Geriye kalan kızı da başka yere taşınır.

Kitaptaki Olayların ve Şahısların Değerlendirilmesi

• Halide: Kimsesiz, esmerce soluk benizli bir kızdır.
• Faika: 18 yaşlarında şımarık kızın tekidir. Ufacık tefecik birşeydir.
• Şoför Fuat: Faika’nın kocasıdır. Kısa boylu, karısı gibi ufak tefek, açıkgöz ve birazda çapkın birisidir.
• Hasan Bey: Gayet dürüst ve samimi bir dosttur. Yazarın abisinin arkadaşıdır.
• Ayaşlı: Asıl adı ibrahim’dir. Yazarın ev sahibidir ve de Faika’nın üvey babasıdır.
• Şefik Bey: Orta boylu, şişmanca ve temizliğine dikkat etmeyen birisidir. Arnavut bir baba ve Lübnanlı Arap bir anadan dünyaya gelmiştir.
• İffet Hanım ve Kocası: Sürekli tartışan bir çifttir.
• Turan Hanım ve Kocası: Bu çift ise kumar hastasıdırlar. Sürekli evlerine birilerini alıp kumar oynarlar.
• Fahri: Yazarın en samimi arkadaşıdır ve doktordur.
• Selime: Hasan Bey’in kızıdır daha sonra ise yazarla evlenmiştir.

Edebiyat

• İslamiyet Öncesi Edebiyat
• İslamiyet Sonrası Edebiyat
• Halk Edebiyatı
• Divan Edebiyatı
• Tanzimat Edebiyatı
• Servet-i Fünun Edebiyatı
• Fecr-i Ati Edebiyatı
• Milli Edebiyat
• Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı
• Türkiye Dışı Edebiyat
• Dünya Edebiyatı
• Batı Edebiyatı