Ludovico Ariosto Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Ludovico Ariosto (D: 8 Eylül 1474, Reggio Emilia, Modena Düklüğü, İtalya – Ö: 6 Temmuz 1533, Ferrara, İtalya) Şair.

İtalyan Rönesans ruhunun en yetkin ifadesi sayılan Orlando furioso (Çılgın Orlando) adlı epik şiiriyle ünlü İtalyan şair. Bir oyun yazarı olarak da sahne sanatının gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Babası Kont Niccolö Reggio, Emilia Kalesi’nin komutanıydı. Ludovico 10 yaşına bastığında bütün aile, babasının yurdu Ferrara’ya göç etti ve Ariosto kendisini hep bir Ferraralı saydı. Küçük yaşta şiire ilgi duydu, ama babasının isteğine uyarak 1489″dan 1494’e değin Ferrara’da, istemeye istemeye, hukuk okudu. Sonra 1499’a değin kendini edebiyata verdi. Babası 1500’de ölünce, ailenin en büyük oğlu olan Ariosto dört erkek ve beş kız kardeşine bakabilmek için beşeri bilimlere adanmış sakin bir yaşam sürme düşünden vazgeçmek zorunda kaldı. 1502’de Canossa Kalesi komutanı oldu ve 1503’te I. Ercole dükünün oğlu Kardinal Ippolito d’Este’nin hizmetine girdi.

Saray yaşamı ve üstlendiği görevler Ariosto’nun sade zevkleriyle bağdaşmıyordu. Hep kardinalin yanında bulunması, tehlikeli askeri seferlerde ve diplomatik yolculuklarda ona eşlik etmesi gerekiyordu. 1509’da Ferrara Venedik’e saldırdığı zaman da kardinalin yanıbaşındaydı. Kardinalin kardeşi ve ondan sonraki Ercole dükü olan (1505) Alfonso’yla 1512’de Roma’ya gitti ve Kutsal İttifak Savaşı’nda Fransa’nın tarafını tutarak Papa Julius’u görevinden uzaklaştırma girişimine katıldı. Bunda tam bir başarısızlığa uğrayınca papanın hışmından korunmak için Âpennin Dağlarım aşıp kaçmak zorunda kaldı. Ertesi yıl X. Leo’nun papa seçilmesi üzerine Ariosto, edebiyata daha çok zaman ayırabileceği bir görev bulma umuduyla, yeniden Roma sarayının yolunu tuttu. Bu yolculuktan bir sonuç çıkmayınca Ferrara’ya döndü.

O zamana değin Ariosto, Romalı şair Tibullus ve Horatius’tan esinlenen birçok şiir yazmıştı. Şiirleri teknik yetkinlik bakımından o zamanın önemli şair ve bilginlerinden Pietro Bembo’nun düzeyinde değildi, ama duygu bakımından çok daha içtendi. Ariosto yaklaşık 1505’ten sonra Orlando furioso üzerinde çalışmaya başladı ve yaşamının sonuna değin bu yapıtı yenileyip düzeltmeyi sürdürdü. Kitabın ilk baskısı 1516’da Venedik’te, İkincisi 1521’de Ferrara’da yapıldı. Bu ilk iki baskının içerdiği 40 kanto, 14. yüzyılda Boccaccio’nun, 15. yüzyılda da Poliziano ve Matteo Maria Boiardo gibi şairlerin izlediği geleneğe uygun olarak ottava rima (on bir hecelik sekiz dizeden oluşan kıta) ölçüsüyle yazılmıştı. İkinci baskıda dil ve üslup bakımından Bembo’nun etkisi görülür. Üçüncü baskıda bu etki daha da belirginleşecektir.

Orlando furioso Boiardo’nun Orlando innamorato (Âşık Orlando) adlı yapıtının özgün bir devamıdır. Yapıtın kahramanı olan Orlando’nun adı, Roland’ın İtalyanca karşılığıdır. Orlando furioso ortaçağ ve erken Rönesans’ın destan, romans ve kahramanlık şiirlerinden alınmış bir dizi olay ve temadan oluşur, ama şairin çeşitli bölümleri işlemedeki tutumluluğu ve becerisiyle şiirde bütünlük sağlanmıştır. Yapıt yüzyılın ikinci yarısında zorunlu hale gelen eylem birliğine önem vermemekle birlikte, içerdiği çeşidi öyküler üç ana merkez çevresinde toplanır: Orlando’nun Angelica’ya duyduğu karşılıksız (çıldırtıcı) aşk, Charlemagne’ın önderliğindeki Hıristiyanlar ile Agramante’nin önderliğindeki Sarazenlerin Paris yakınlarındaki savaşı ve Ruggiero ile Bradamante arasında geçen ikincil bir aşk öyküsü. Bunların en önemlisi birincisidir ve özellikle şiirin ilk bölümünde büyük önem taşır. İkincisi bütün anlatının epik arka planını oluşturur. Üçüncüsü de kökeni bu iki âşığın birleşmesine dayandırılan Este ailesine incelik göstermek amacıyla şiire alınmıştır. Yapıtın temel birleştirici öğesi ise kendi incelikli ruhsal dünyasını tüm karakterlerine yansıtan Ariosto’nun kişiliğidir. Şiirde tensel aşk baskın duygudur, ama bu duygu yazann alaycı tutumu ve sanatçı uzaklığını korumasıyla dengelenir. Yayımlanır yayımlanmaz bütün Avrupa’da büyük ilgi gören Orlando furioso, Rönesans edebiyatım derinden etkilemiştir.

Ariosto 1517’de Buda (bugün Budapeşte) piskoposluğuna getirilen Kardinal Ippolito’yla Macaristan’a gitmeyi reddetti ve ertesi yıl kardinalin kardeşi Dük Alfonso’nun özel hizmetine girdi. Böylece Ferrara’da, 1513’te tanıştığı metresi Alessandra Benucci’nin yanında kalabildi. 1522’de ise mali sıkıntılar yüzünden Garfagnana valiliğini kabul etmek zorunda kaldı. Apenninler’in uygarlıktan ve kanundan en uzak, siyasal çekişmelerle çalkalanan bu bölgesinde düzeni sağlamada büyük başarı gösterdi.

Ariosto 1517-25 arasındaki bu dönemde Horatius’un yergilerini örnek alan yedi yergisini (Satire) yazdı. Bunların ilki (1517’de kardinalle Buda’ya gitmeyi reddettiği zaman yazdığı), Ariosto’nun onurunun ve bağımsızlığının soylu bir savunmasıdır. İkincisi, din görevlilerinin yozlaşmasını eleştirir. Üçüncüsü, yükselme tutkusundan anırmak gerektiğini vurgulayan bir ahlak dersi verir. Dördüncüsü evlilik konusundadır. Beşinci ve akıncısı, efendilerinin bencilliği yüzünden ailesinden ayrı düşmenin kişide yarattığı duygulan anlatır. Pletro Bembo’ya yöneltilen yedincisi ise hümanistlerin ahlak bozukluğuna işaret eder ve Ariosto’nun. gençliğinde edebiyat eğitimini tamamlamasına izin verilmeyişinden duyduğu üzüntüyü dile getirir.

Ariosto beş komedi yazdı. Cassaria (1508), I suppositi (1509), II negromante (1520; Sihirbaz), La lena (1529; Coşku) ve 7 studendi (Öğrenci) adlı bu oyunlardan sonuncusunu kardeşi Gabriele Ariosto tamamlayarak Ariosto’nun ölümünden sonra La scholastica adıyla yayımladı. Bu yapıtlar Latin klasiklerine dayanmakla birlikte döneminin yaşantısından esinlenmişti. Ayrıca, edebi açıdan fazla önem taşımasalar bile Latin komedilerine öykünen, ama yerel dille yazılmış yapıtların ilk örnekleriydiler. Daha sonra Avrupa’da yaygınlaşan ve orta sınıfın aile sorunlarım işleyen komediler hep yerel dilde yazıldı.

Ariosto 1525’te Ferrara’ya dönecek kadar para biriktirmeyi başardı. Büyük olasılıkla 1528-1530 arasında Alessandra Benucci’yle evlendi (ama kilise gelirini kaybetmemek için evliliğini gizli tuttu). Son yıllarını eşiyle birlikte, küçük evinin bahçesiyle uğraşarak ve Orlando furioso’yu düzelterek geçirdi. Üçüncü baskısı (Ferrara, 1532) 46 kanto içeren başyapıtı sonunda kusursuzluğa erişmişti. 1545’te kitaba bir de Cingue canti (Beş Kanto) diye bilinen ek bölüm (giunta) eklendi.

Dünya Edebiyatı

• Yunan – Latin Edebiyatı
• İtalyan Edebiyatı
• İngiliz Edebiyatı
• Alman Edebiyatı
• İspanyol Edebiyatı
• Amerikan Edebiyatı
• Fransız Edebiyatı
• Rus Edebiyatı
• Dünya Edebiyatı Genel
• Batı Edebiyatı Genel
• Edebiyat Akımları