Adalet Ağaoğlu

Adalet Ağaoğlu Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Adalet Ağaoğlu (d. Nallıhan, Ankara, 13 Ekim 1929 – ö. 14 Temmuz 2020, İstanbul) Yazar.

13 Ekim 1929’da Ankara’nın Nallıhan ilçesinde doğdu. Ortaöğrenimini 1946’da Ankara Kız Lisesi’nde tamamladı. 1950’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi.

Açılan bir sınavla Ankara Radyosu’na girdi. 1951-1971 arasında TRT’de çeşitli görevlerde bulundu. TRT Radyo Dairesi Başkanlığı’ndan, kurumun özerkliğine el konulması sonucu istifa etti.

Yazmaya 1946’da Ulus gazetesinde yayınlanan tiyatro eleştirileriyle başladı. 1948-1950 arasında Kaynak dergisinde şiirleri yayınlandı.

Sevim Uzgören’le birlikte yazdığı “Bir Oyun Yazalım” adlı oyun 1953’da Ankara Küçük Tiyatro’da sahnelendi. İlk romanının yayınladığı 1973’e kadar sadece tiyatro yazarlığıyla ilgilendi.

1973’ten sonra çalışmalarını öykü ve romanda yoğunlaştırdı. Eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini irdeledi.

Konularının yanı sıra eserlerinin biçimsel yetkinliğiyle, özellikle ayrıntıları değerlendirişiyle, geriye dönüşler iç monologlar gibi değişik tekniklerden yararlanmadaki başarısıyla dikkat çekti.

İlk romanı “Ölmeye Yatmak” 1973’te basıldı. Doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek boyutlarda irdeledi.

Değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından da arayışçı davrandı, kendine özgü anlatım biçimleri geliştirdi.

Edebî Kişiliği ve Eserleri Hakkında Genel Değerlendirme

İlk romanı Ölmeye Yatmak olan Ağaoğlu, bilinç akışı ve iç monologun ilk ustasıdır. Bir Düğün Gecesi Türk edebiyatında ilk kez “bağımsız iç konuşma tekniği“nin denendiği ilk eserdir.

Yazarın bizzat kendisi, romancılığını şu ifadelerle açıklamıştır: “Tek anlatıcıya son vermek; an’ların anlatıcısı olmak; yer zaman öğelerine değişiklik getirmek” onun romancılığının ayırt edici yönüdür.

Aydın kimliği, aydın sorumluluğu, aydın bunalımı, özümsenmemiş modernizm, slogancılık esasına dayanan fikrî yapılar, sosyal ve siyasal alanda yaşanan tüm değişim süreçleri, kadın erkek ilişkileri, kadın kimliği, toplumsal baskı unsurları, cinsel konular romanlarında ele aldığı ana başlıklardır.

Ruh Üşümesi ve Bir Düğün Gecesi, 12 Mart’ı ele alan dönemsel romanlardır. Siyasi bir çözümlemeden ziyade siyasi atmosferin bireysel düzlemdeki etkisi esastır. Fikrimin İnce Gülü dışındaki bütün romanları aydınlarla ilişkili olarak kaleme alınmıştır.

Ağaoğlu’nun Dar Zamanlar adlı roman üçlemesi, edebiyatımızda oldukça meşhurdur. Bu üçleme şu romanlardan oluşmaktadır. Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, Hayır.