Kısa Film Senaryosu Yazma

Kısa Film Senaryosu Yazmak: Kısa film senaryosu yazmak için öncelikle taslak öykü (sinopsis) oluşturmak gerekir. Taslak öykünün olay ve kişiler çevresinde geliştirilmesi ikinci aşamadır. Bu iki aşama ve kısa film senaryosu yazımında senaryo tekniğine dair bazı terimlerin açıklaması aşağıda verilmektedir:

a) Taslak Öykü (Sinopsis) Oluşturmak: Senaryonun her şeyden önce bir tema ve konusu olmalıdır. Filmin birkaç cümleyle özetlenecek konusuna filmin öyküsü denir.

Senaryoda tasarlanan filmin öyküsü bir özet hâlinde verilir. Senaristin bu öyküyü anlatma biçimi, roman veya hikâyecinin anlatma biçiminden farklıdır. Burada, basit ve yalın bir anlatım dili tercih edilmelidir.

Senaryo yazarı taslak olarak hazırladığı öykünün görüntülerini zihninde oluşturmalı, filmi görsel anlamda belleğinde canlandırmalıdır.

Oğuz Atay‘ın “Beyaz Mantolu Adam” adlı hikâyesini, taslak öykü (sinopsis) hâline getirelim:

“Dilencilik yapan genç bir erkek caminin orta yerinde durmaktadır. Etrafından geçen insanlar, yorumlar yaparak adamın eline bozuk para tutuştururlar. Genç adam bir süre de hamallık yapar. Günlerden sonra mağazanın birinde ikinci el beyaz bir manto görür. Bu beyaz mantoyu giyer ve insanların arasında yaşamaya devam eder. İnsanlar beyaz mantolu adamın karşısında şaşkınlıklarını ve tepkilerini gizleyemezler. O, hiç birine cevap vermez. Bir müddet tarak satan bir işportacının yanında durur, ilgi çekici hâliyle tarakların satılmasını sağlar. Yürürken kadın mantosu giydiği için yabancı sanılır. Ona ‘mister’ diye seslenilir. Çoğu insan tarafından nefret ve eleştiri dolu bakışlarla karşılanır.

Kumaş satan bir mağazanın önünde durur. Mağazanın sahibi ve çırağı onu canlı manken olarak kullanırlar. Para tekliflerine ve ısrarlara rağmen yürüyüşüne devam eder. Halk plajının olduğu yere gelir. Üzerindeki kadın mantosu ve hastalıklı hâli etrafında insanların toplanmasına neden olur. Bekçi bile olaya müdahale eder. Sara hastası olduğu düşünülür. Adam beyaz mantosuyla sıcaktan yanarak kalkar, denize doğru yürümeye başlar. Kimse denizde de yürüyeceğine ihtimal vermez. Adamın suda kaybolduğu fark edildiğinde vakit çok geçtir.”

Yukarıdaki taslak metin, tasarlanan film öyküsünün bir özetidir. Görüldüğü gibi oluşturulan taslak öykü, geniş zaman kipiyle ve basit bir anlatımla kaleme alınmıştır. Hikâyenin özeti durumundaki bu taslak, kısa filmin senaryosu değildir. Geliştirilmesi ile senaryoya dönüşecektir.

b) Taslak Öyküyü Geliştirmek: Taslak öykü, 40-50 sayfa genişletilip işlenerek geliştirilir. Taslak öykünün geliştirilmesinde sinemaya uygunluk esastır. Filmin akışı düşünülerek görüntülerin tasarlanması beklenir.

Taslak öyküyü geliştirmede şunlara dikkat edilir:

1. Kişilerin özelliklerinin belirtilmesi (kişileştirme)
2. Çevre özelliklerinin ortaya konulması
3. Hareketlerin düzenlenmesi.

Taslak öyküyü geliştirmede olaylar arasında bağlantılar kurulur. Örneğin yukarıdaki taslak öyküde caminin ortasında duran adamın niçin buraya geldiği, insanların onun hakkında neden yorumlar yaptığı, dilencilikle hamallık arasında geçen süre, beyaz mantoyu alma serüveni, insanların beyaz kadın mantosuyla gezen adamı ilgi çekici bulmaları arasında bağlantılar oluşturulur. Bu kapsamda, beyaz mantolu adamın zihinde canlanacak görüntüleri ve onun yaşayabilecekleri çevresinde oluşan diyaloglar yazılır. Kumaş satan adam, halk plajındaki insanlar, beyaz mantolu adama “mister” denilme nedenleri diyaloglar ve kişilerin tanıtımıyla taslak öykü geliştirilir. Bunlar yapılırken öyküleyici anlatım esas alınmalıdır. Burada amaç, izleyici olayların içinde yaşatmaktır. Bir bakıma okuyucuyu, senaryodaki öykünün kahramanlarından birinin yerine koyarak empati oluşturmaktır.

c) Senaryo Yazma

Senaryonun kendine özgü bir anlatım yöntemi ve bu anlatımla ilgili bazı terimler vardır. Bu terimler şunlardır:

Bölüm: Bölüm, öykünün dramatik gelişiminin bir olayla tanımlanmış, bir başlangıcı ve sonu olan kısımlarıdır. 90 dakikalık bir filmde ortalama 7-8 bölüm bulunur. Romanlardaki bölüm, tiyatro oyunlarındaki perde ile aynı işlevdedir.

Ayrım: Bölümler içinde yer alan ayrım; öykülemeyi oluşturan, olayın içinde gelişip sonuçlandığı, kendi içinde bütünlüğü olan sahneler dizisidir. Ortalama uzunluktaki bir filmde 25-30 civarında ayrım bulunur. Ayrımlar filmdeki hareketleri ileriye taşır.

Sahne: Sinemada sahne, dekorun ve kamera açılarının değiştiği yerlerde tamamlanır. Buna “çekim sahnesi” denir. Sahne, aynı kişiler ve aynı dekor (mekân) içinde geçen, sürekli bir olayı gösteren bir ya da daha çok çekimden oluşan görüntüler dizisidir.

Çekim: Filmi oluşturan dramatik yapının en küçük birimidir. Çekim, film durduruluncaya dek kameranın hiç ara vermeden bir görüntüyü kaydetmesidir. Çekimlerin kurguyla birleştirilmesi sahneyi oluşturur.

Senaristin oluşturduğu metne “dramatik anlatım” adı verilir. Burada senaristin öyküyü anlatma biçimi de farklıdır. İsterse konunun sonundan başlar. Çeşitli kronolojik atlamalar yapabilir. Hatta bazı sahneleri sonra göstermek için saklayabilir. Senaryo öyküsünün, senaristin öyküleme biçimi ile birleşmesi filmin “naratif yapı“sını oluşturur. Yani “Beyaz Mantolu Adam” hikâyesinin taslak öyküsünün, senaristin geliştirdiği öykü ile birleşmesi “naratif yapı”dır. Bir bakıma öykünün senaryoya özgü anlatımıdır.

Bir senaryo metninde üzerinde durulması gereken önemli noktalar vardır. Olayların ayrıntıları, kişilerin konuşma örgüleri ve diyaloglar belirli bir düzen içerisinde verilmelidir. Ayrıca kullanılacak ses ve müzik unsurlarının belirlenmesi ve senaryo metninde verilmesi gerekmektedir.

Senaryolarda yer alacak bazı teknik ayrıntılar da vardır. Senarist, yazacağı senaryonun temasını oluşturduktan sonra iskelet yapmaya girişir. Sahneler birbiri ardınca sayfalara yazılır. Her sahnenin sayfasına –Esir Şehrin İnsanları senaryosunda görüldüğü gibi- mekân, sahnede hangi kişilerin bulunacağı bilgisi ve kabaca olay örgüsü not edilir. Zaman bilgisi ise “gündüz” veya “gece” olarak belirtilir. Eğer tarihî bir zaman dilimi belirtilecekse bu, “Ocak 1920” gibi bir açıklama cümlesi ile ekranda verilir. Sahnelerde sadece iki mekân kullanılır. Bunlar iç veya dış mekân olarak adlandırılır.

Bir senaryo metninde sahne değişiminin olması için şahıs, dekor veya zamandan en az birinin değişmesi gerekir.

Bir senaryodaki sahneler aşağıda verilen örnekteki gibi sıralanabilir:

• Sahne 1 / Gün/ Dış – Okul / Ahmet – Ayşe – Selim
• Sahne 2/ Gün/ Dış – Park / Ahmet – Ayşe – Selim
• Sahne 3/ Gün / Dış – Park / Ahmet – Ayşe – Bekçi
• Sahne 4/ Gece/ İç – Ev / Ahmet – Anne – Çocuk

Bu örnekte verilen sahnelerin hemen yanında kişilerin diyalogları bulunur. Diyaloglardan önce senarist jest ve mimiklere, tavırlara yönelik küçük açıklamalar yapabilir.

Senaryonun ses ve görüntü ile ilgili genel bilgilerinin sunulduğu giriş bölümü vardır. Bu bölüme “pasif bilgilendirme” adı verilir. Burada gerekli olan ışık, ses, hava şartları, dekor ve karakterin tanıtımı yapılır. Esir Şehrin İnsanları senaryosunun “arşiv görüntüleri – İstanbul Boğazı’nda İngiliz Donanması – karaya çıkan İngiliz askerleri – İşgal İstanbul’undan çeşitli görüntüler” adlı giriş kısmı, “pasif bilgilendirme” bölümüdür. Pasif bilgilendirme adı altında verilen bu bilgiler değişime uğrarsa aktif bilgilendirme alanına dâhil olurlar.

Yazma Sürecini Uygulama

“Yazma” başlığı altında verilen bilgiler ile bir kısa film senaryosu yazınız. Senaryonuzu aşağıda verilen aşamaları takip ederek tamamlayınız ve paylaşınız

1. Hazırlık

• Taslak konu araştırma

2. Taslak öykü (sinopsis) oluşturma

• Bir özet hazırlama

3. Taslak öyküyü geliştirme

• Kişilerin özelliklerini tanıtma
• Çevre detaylarını tanıtma
• Diyalogları oluşturma
• Kaynaklardan (özetleme, alıntılama) yararlanma

4. Senaryo yazma

• Sahneleri düzenleme
• Bölüm düzenlemesi yapma

5. Senaryoyu paylaşma

Kısa Film Nedir?

Kısa film, genellikle 7-8 dakika ile 15 dakika uzunluğunda, yoğun bir anlatıma sahip olan film türüdür. Kısa filmde önemli olan kısa bir zaman diliminde bir görsel eseri en iyi biçimde beyaz perdeye yansıtmaktır. Filmi çekenin yaratıcılığı, teknik bilgisi ve yeteneği, kısa filmlerin başarısında önemli rol oynar. Kısa film çekebilmek için mekân, kişiler ve anlatılacak hikâyenin iyi bölümlenmiş ve belirlenmiş olması gereklidir. Kısa film çekerken ses ve görüntü kalitesi mutlaka sahne çekimlerinden sonra kontrol edilmelidir.

Yazma çalışmasında oluşturduğunuz senaryoyu kısa filme çekiniz. Çektiğiniz kısa filmi arkadaşlarınızla izleyip değerlendiriniz.