Türkçede “Dem” Sözcüğü. Dem nedir?

Dem: Soluk, nefes, içki; an, zaman. Aynı sözcük Arapçada “kan gözyaşı; ağlama” anlamlarına da gelir. Türkçede bütün bu anlamlarda kullanılmıştır.

Tasavvufta zamanın bölünmez parçası olan ‘an‘ karşılığı geçer. Alevi ve Bektaşilerde rakıya dem denir. Dem almak, demlenmek sözleri de rakı içmek anlamında kullanılır. Çayın, kimi yemeklerin demlenmesi, demini alması deyimleri de sözcüğün zaman anlamıyla ilgilidir. Şeyhi bir beytinde dem’i belli başlı bütün anlamlarıyla şöyle kullanır:

Dem oldurur ki döker gözlerin demadem anı
Feda ola ana bin can zihi ne hoş dem olur.

Zikr ü fikrim sensin her dem
inayet kıl eyle kerem
Aman saki getir bir dem
Medet senden Hünkar Ali (Tevfik)

Mümin müslim devşirir de cem olur
Anda sınık yaralara em olur
Kara taş erir de safi dem olur
Kalsın benim davam divana kalsın (Pir Sultan)

TDK Türkçe Sözlükte “DEM” Sözcüğü:

dem (I) isim Farsça
1. isim Hazırlanan çayın renk ve koku bakımından istenilen durumu
2. Zaman, çağ
“Âdem’den bu deme neslim getirdi / Bana türlü türlü meyve yetirdi” – Âşık Veysel
3. Pişirilen yemeklerin yenecek kıvamda olması
4. Soluk, nefes
5. İçki
6. Koku

Deyim ve birleşik fiiller

• dem çekmek
• dem tutmak
• dem vurmak

Birleşik Sözler 

• her dem

dem (II)
isim eskimiş Arapça dem
1. isim Kan

 deyim ve birleşik fiiller 

• dem dökmek