Somut ve Soyut Anlam, Genel ve Özel Anlam Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Duyu organlarımızla (göz, kulak, dil, deri, burun) algılayabildiğimiz kavramları karşılayan sözcükler somut anlamlıdır.

Somut anlamlı sözcükler; toprak, bulut, ışık, rüzgâr, köpük, ışık, çocuk, cızırtı, yeşermek … gibi nesneleri ve durumları karşılar.

Duyu organlarımızla algılayamadığımız, akıl yoluyla algılayabileceğimiz kavramları karşılayan sözcükler soyut anlamlı sözcüklerdir.

Soyut anlamlı sözcükler; sevgi, umut, hayal, barış, sıkıntı, evlilik, çocukluk, özlemek… gibi kavramları yansıtır.

Dikkat!

Soyut kavramların, somut anlamlı sözcükler aracılığıyla anlatılmasına somutlama denir. Bu anlatım yönteminde amaç, soyut kavramları anlaşılır duruma getirmektir:

• Kitap, ruhun ilacıdır.

cümlesinde soyut anlamlı “ruh” sözcüğü “ilaç” sözcüğü aracılığıyla somutlaştırılmıştır. “Bütün umutlarımız suya düştü.” cümlesinde de benzer bir anlatıma başvurulmuştur.

Somutlamada genellikle soyut bir kavramın somut bir kavrama benzetilmesi söz konusudur. Örneğin

• Arkadaşlık her zaman gölge veren bir ağaçtır.

cümlesinde “arkadaşlık” kavramı, gölge veren bir ağaca benzetilerek somutlaştırılmıştır.

Anlam kapsamı geniş sözcüklere genel anlamlı sözcükler, anlam kapsamı daha dar olan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir.

Bu sözcüklerin yer aldığı cümlelerde genelden özele ya da özelden genele bir anlatım oluşur. Örneğin

• Kuşlar, balıklar, bitkiler, doğadaki tüm canlılar tehlikede.

cümlesinde düşüncenin sıralanışı bakımından özelden genele bir anlatım vardır. “Kuşlar”, “balıklar”, “bitkiler” özel anlamlı; “doğadaki tüm canlılar” ise genel anlamlıdır.

Genel Anlamlı – Özel Anlamlı

varlık ⇒ canlı

kuş ⇒ serçe

sanat ⇒ resim

kıta ⇒ Avrupa

dal ⇒ yaprak

Türkiye ⇒ Ankara