Nibelungen Destanı

Nibelungen Destanı (Nibelungenlied – Nibelugların Şarkısı)

Nibelungenlied (Nibelungların Şarkısı), Avusturya’da Tuna Irmağı bölgesinde yaşayan adı bilinmeyen bir yazarın yaklaşık 1200’de kaleme aldığı Orta Yüksek Almanca epik şiirin bugün kabul edilen başlığı. Şiirin metni, 13. yüzyıldan kalma üç yazmayla günümüze ulaşmıştır.

Bugün Münih’te bulunan A, St. Gall’da bulunun B ve Donauesehingen’de bulunan C yazmaları içinde en güvenilir olanı B’dir. Orta Yüksek Almancanın erken dönemlerine ait şiirin son dizesinden alınma Nibelungennot (Nibelungların Çilesi) başlığı şiirin içeriğini tam olarak yansıtmaz. Nitekim 14. yüzyıl başlarına ait bir yazmaya “Kriemhild’in Kitabı” üst başlığı düşülmüştür.

Uzun bir tarihinin olması nedeniyle, öykü birbirini tutmayan öğeler içerir, örneğin Nibelung sözcüğü şiirin ilk bölümünde Siegfried’in toprakları, halkı ve hazinesi, ikinci bölümünde ise Burgonyalılar için kullanılır.

Şiir, sırasıyla Worms prensesi Burgonyalı Kriemhild ve Aşağı Renli Prens Siegfried’i tanıtan iki kantoyla (aventiure) başlar. Siegfried, ailesinin uyarılarına karşın Kriemhild’e kur yapmakta kararlıdır. Worms’a vardığında Kriemhild’in ağabeyi Kral Gunther’in uşağı Hagen onu tanır; Siegfried’in önceki kahramanlıklarını ve bir hazineyi nasıl ele geçirdiğini anlatır. Danlar ve Saksonların savaş ilan etmesi üzerine Siegfried Burgonyalıların başına geçer ve savaşta büyük kahramanlık gösterir. Dönüşünde Kriemhild’le karşılaşır ve sarayda kaldığı sırada aralarında bir aşk doğar. Bu sırada saraya güçlü ve güzel kraliçe Brunhild’in ancak kendine eşit bir erkekle evlenebileceği haberi gelir. Gunther Brunhild’e kur yapmaya karar verir ve karşılığında Kriemhıld’i vaat ederek Siegfried’in yardımını ister. Bunun üzerine Siegfried Brunhild’in sarayına giderek kendini Gunther’in vasalı olarak tanıtır. Birbirini izleyen yarışmalarda Gunther, görünmesini engelleyen bir pelerin giyen Siegfried sayesinde Brunhild’i yener; Brunhild Gunther’i kocalığa kabul eder. Ardından Siegfried ve Kriemhild de evlenirler, ama Brunhild’in içi bir türlü rahat etmez. İki kraliçe kısa süre sonra çekişmeye başlarlar. Brunhild Kriemhild’i bir vasalla evlendiği için kızdırır, Kriemhild de Siegfried ve Gunther’in Brunhild’i aldattıklarını açıklar. Bunun üzerine Hagen Brunhild’in tarafını tutarak intikamını almayı üstlenir ve Siegfried’i öldürür. Bu olaylar sırasında Brunhild öyküden sessizce çıkar. Siegfried’in ölümü, Brunhild’in intikamından çok, Siegfried’in gücünün giderek artmasından korkan Hagen’in işidir. Siegfried’in cenazesi büyük bir törenle kaldırılır. Worms’da kalan Kriemhild önceleri Gunther ve Hagen’den uzak durursa da, sonradan Siegfried’in hazinesini ele geçirebilmek için onlarla uzlaşır, ama Hagen Kriemhield’in güçlenmesinden korkarak hazineyi Ren Irmağına atar.

Şiirin, yapısı daha basit olan ikinci bölümünde temel olarak Kriemhild’in Hagen’le çatışması ve Burgonyahlardan intikam alışı konu edilir. Kriemhild intikamını kolaylaştıracağnı umarak Hun kralı Attila’nın evlenme teklifini kabul eder. Yıllar sonra Attila’yı ikna ederek erkek kardeşlerini ve Hagen’i saraya çağırır. Hagen durumdan kuşkulanırsa da, hepsi çağrıyı kabul eder ve sarayda acımasız bir kıyıma uğrarlar. Kriemhild, Siegfried’in hazinesinin yerini söylememekte direnen savunmasız Hagen’i Siegfried’in kılıcıyla öldürür. Kriemhild de, efendisi Dietrich von Bern’le birlikte Attila’nın sarayında bulunan Hildebrand tarafından kılıçtan geçirilir.

Nibelungenlied’deki bazı öğeler çok eski çağlara aittir. Örneğin, Brunhild öyküsüne eski İzlanda edebiyatında da rastlanır. Siegfried’in kahramanlıklarıyla ilgili kısa bölümlerin çoğu da, İskandinav edebiyatının Manzum (Eski) Edda, Völsunga saga ve (Siegfried’in Sigurd diye anıldığı) Thidriks saga adlı yapıtları içinde yer alan eski öykülere yapılmış araştırmalar içerir.

Şiirin Burgonyalıların düşüşünü anlatan ikinci bölümünün tamamı, Edda’da bulunan daha eski Atlakvida (Atli’nin Şiiri) şiirinde de yer alır. Bunula birlikte Nibelungenlied tek tek öykülerin toplamından çok, çeşitli öğeleri yeni bir bütün içinde kaynaştıran özgün bir yapıt niteliğini taşır.

Nibelungenlied’in sonraki yüzyıllarda pek çok çeşitleme ve uyarlaması yapılmıştır. Bunların önemli örneklerinden biri, Friedrich Hebbel’in Die Nibelungen Triologie (1862; Nibelungen, 1947) adlı oyunudur. Modern uyarlamaların en önemlisi ise, Richard Wagner’in ünlü opera çevrimi Der Ring des Nibelungen’ dir (1853-74; Nibelung Halkası).

TÜRK DESTANLARI

İSLAMİYET ÖNCESİ

Saka Destanları

Hun-Oğuz Destanları

Göktürk Destanları

Uygur Destanları

İSLAMİYET SONRASI