Ana Düşüncenin Özellikleri Nelerdir?

Ana düşünce, paragraftan çıkarılabilecek en kapsamlı yargıdır. Yani paragraftaki bütün cümleler onu bir yönüyle açıklar veya destekler. Bu sebeple özet bir cümle niteliğindedir. Bir de şöyle düşünelim: Bu paragraf seçeneklerde yer alan düşüncelerin hangisini açıklamak, yahut ispatlamak için yazılmış olabilir? Bu yaklaşım da bizi doğruya götürebilir.

* Parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?
* Parçadan çıkarılacak sonuç aşağıdakilerden hangisidir?
* Parçadan çıkarılacak en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
* Asıl anlatılmak isteneni içeren yargı aşağıdakilerden hangisidir?
* Bu parçada aşağıdaki görüşlerden hangisi savunulmaktadır?
* Parçada anlatılmak istenene en uygun atasözü aşağıdakilerden hangisidir?

Ana düşünce, paragrafın bütününe serpiştirilmiş olabileceği gibi paragrafta bir cümle halinde de belirtilebilir. Genellikle giriş ve sonuç cümleleri ana düşünce cümlesi olmaya uygundur. Çünkü paragrafların bu bölümlerinde anlatılanların özet halinde ifade edilmesi, genel bir kompozisyon kuralıdır.

Ne roman bir toplumbilim kitabı, ne de şiir bir doğrular topluluğudur. Bir sanat eserini, yalnızca bilgiler ve doğrular topluluğu olarak kabul etmek, sanatın varlığını ve özünü görmemek demektir. Balzac’ı, yaşadığı dönemin toplum olaylarını öğrenmek için okuduğunu kim söyleyebilir? Böyle olsaydı, bu olayları anlatan sayfalar birer tarih belgesi sayılmaz mıydı?

Bu parçadan aşağıdaki sonuçların hangisi çıkarılabilir?

A) Klasik eserler, yaratıldıkları dönemin önemli olaylarını yansıtır.
B) Sanat eseri ile fikir eserini birbirinden ayırmak kolaydır.
C) Sanat eserinde, kesin bilgilere ve doğrulara yer yoktur.
D) Toplum sorunlarını yansıtan ya da bilgi veren eserler kalıcı olmaz.
E) Bilgi vermek, edebî eserlerin temel işlevi değildir.

Çözüm: Paragrafın giriş cümlesi ve Balzac’la ilgili verilen örnek, bize bilgi vermenin, edebî eserlerin temel işlevi olmadığını gösterir. Doğru Seçenek E

Ana düşünceyi buldurmaya yönelik bazı sorularda paragraf kısa bir öykücük şeklinde olabilir. Böyle de olsa bu küçük öykücükte bir düşünce savunulmakta veya açıklanmaktadır:

Dört beş yaşlarında bir çocuk ağaca tırmanıyor. Onu izleyen annesi çocuğa: “Dikkat et, in, düşersin” demiyor. “Ağaçtan düşersen ne olabileceğini düşünüyor musun?” diyor.

Yukarıdaki sözü edilen annenin yapmak istediği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çocuğu korkutmaktan kaçınmak
B) Ağaçtan düşüp, çocuğun bundan ders almasını sağlamak
C) Çocuğu, durum üzerinde düşündürerek ona doğruyu buldurmak
D) Söz dinlemesi gerektiğini çocuğa anlatmak
E) Kendine güvenmesinin önemli olduğunu çocuğa anlatmaya çalışmak

Çözüm: Anlatılan bu küçük olayda anne, çocuğunu emirle yönlendirmek yerine, onu kendi davranışlarının sonuçları üzerinde düşünmeye ve ona göre davranışlarını düzenlemeye davet ediyor. Bu da C seçeneğinde belirtilmiştir. Doğru Seçenek C