Cinaslı Kafiye Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Yazılış ve söylenişleri aynı, anlamları farklı olan sözün veya sözcüğün birarada kullanılmasından oluşan kafiye türüdür.

♦ Cinas, ses bakımından birbirine benzeyen, fakat anlam bakımından benzemeyen sözcük ya da sözcük kümeleriyle yapıldığı için, bunlar kafiye olarak da kullanılmıştır. İşte bu şekildeki kafiyelere “cinaslı kafiye” adı verilmektedir.

♦ Cinaslar tek basit kelimeler ile yapılabildiği gibi, yazılış birliğinden dolayı tunç kafiye şeklinde veya birleşik kelimelerle de kurulabilir. Hatta kelime gruplarıyla da –özellikle manilerde – cinaslar yapıldığı olur.

♦ Cinaslı kafiye, Halk edebiyatında çok kullanılmıştır. O kadar ki, sanatçısı bilinmeyen (anonim) ortak halk edebiyatında cinaslı mani (kesik mani) diye bir tür dahi oluşmuştur.

Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yarimden ayrılmam
Götürseler asmaya (Mani)

Güle naz
Bülbül eyler güle naz
Girdim bir dost bağına
Ağlayan çok gülen az. (Mani)

Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Arşa çıksan âkibet yer yer seni. (Kemalpaşa –zade, 16.yy.)

Ben sana bülbül, bana sen gülşen ol
Ko beni ağlayayın, sen gül, şen ol. (Mesihi, 15.yy.)

Kaynak: Açıklamalı Edebiyat Terimleri Sözlüğü/ Murat AKINCI