Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması) Sanatı Nedir? Özellikleri, Örnekleri

Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması): Benzetme ilgisi söz konusu olmadan, başka bazı ilgilerle, bir sözün başka bir söz yerine kullanılmasıyla oluşturulan mecazlardır.

İç – dış ilgisi

• “Anne, çamaşır kazanı kaynadı,gel!”
• “Üstünü çıkarıp yatağa uzandı.”
• “Ne zamandır evde tencere kaynamıyor.”
• “Bu depoyla İzmir’e kadar gideriz.”
• “Soba yanıyordu.”

Parça – bütün ilgisi

• “O zamanlar bu gazetede usta kalemler vardı.”
• “Üniversitedeki kürsüsünde yıllarca çalıştı.”
• “Motor gece karanlığında yükünü Bartın’a boşalttı.”
• “Bu sahalarda nice altın ayaklar top koşturdu.”

Neden – sonuç ilgisi

• “Hay mübarek! Bereket yağıyor bereket!”
• “Bahar aylarında rahmet düşmezse ürün iyi olmaz.”

Sanatçı – eser ilgisi

• “Davetlilere piyanosuyla önce Çaykovski, sonra Mozart çaldı.”
• “Şimdi de biraz Yûnus Emre okuyalım mı?”
• “Pikapta Münir Nurettin dönüyordu.”

Yer, yön, bölge, çağ – insan ilgisi

• “Eve haber verip geleyim.”
• “Batı ve Doğu, inanç ve felsefe yönünden hem birbirini etkilemiş
  hem birbirine uzak durmuştur.”
• “Dünya uyanıkken uyumak maskaralıktır.”
• “Ankara bu notaya cevap vermekte gecikmedi.”
• “Adresi bir de şu büfeye sorsak mı?”
• “Sizin işinizi şu masa halleder beyefendi.”

Soyut – somut ilgisi

• “Türklük yüreğini dağlasın gayrı/Cihan da bizimle ağlasın gayrı.”

Somut bir varlık olan “Türk insanı,Türk milleti ” yerinde, soyut olan “Türklük” kullanıldı.

• “Gençlik; kafası ve yüreğiyle toplumun güvencesidir.”

“Gençler” yerine soyut olan “gençlik”; “düşünce” yerine somut olan kafa; “cesaret, duygu” kavramları yerine somut olan “yürek” kullanıldı.

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.

1. “Ön sokakta yer yok, arabayı arkaya bırakınız.”

2. “Çocuk kitapları birinci hamura basılmalı.”

3. “Sen bu otobüsle git, ben Bartın’a bineceğim.”

4. “Koştu yokuş aşağı, rengi atmış bir şapka.”

5. “Depremden sonra Düzce geceyi sokakta geçirdi.”

6. “Marmara’da her yelken / Uçar gibi neşeli.”

7. “Tiyatroda oynamam konusunda bütün mahalle beni destekledi.”

8. “Turistler bu tur için yeni lokomotifler yerine buharlıyı tercih ediyorlar.”

9. “Koparıp öpmek için, basacağı toprağı
Bütün şehir bekliyor onu dizler üstünde.”

10. “Türkiye, Tanzimat‘la yüzünü Batı’ya çevirmişti.”