Tiyatro Türleri: Modern Tiyatro (Trajedi, Komedi, Dram, Müzikli Tiyatro)

Modern Tiyatro Türleri

• Trajedi
• Komedi
• Dram
• Müzikli Tiyatro

TRAJEDİ

Seyircide korku ve acıma hislerini uyandırarak onu kötü duygularından arındırmayı amaçlayan tiyatro türüdür.

Trajedi’nin Başlıca özellikleri:

• Konusunu seçkin kimselerin hayatından ya da mitolojiden yani tanrılar arasındaki ilişkilerden seçer.
• Kahramanları tanrılar ya da soylu kimselerdir. İnsan müsveddesi sayılan sıradan insanlara yer verilmez.
• İşlenmiş, kusursuz bir üslubu vardır; kaba sayılan sözlere yer verilmez.
• Çirkin olaylar (cinayet, kavga vs.) seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez.
• Üç birlik kuralına uyar. Bu, yer, zaman ve olay birliğidir. Yani oyun hep aynı yerde aynı dekorla oynanmalı, olay bir günlük zaman dilimi içinde geçecek izlenimi vermeli, (Bu yüzden oyun, olayın sonundan seçilir; önceki olaylar koro tarafından anlatılırdı.) aynı ana olay etrafında geçmelidir.

En ünlü trajedi yazarları;

• Eski Yunan‘da Aiskhylos, Euripides. Sophokles;
• Klasik Fransız edebiyatında Corneille ve Racine’dir.

Ayrıca bakınız ⇒ Trajedi (Tragedya) Nedir? Özellikleri, Temsilcileri

KOMEDİ

İnsanları güldürerek eğitmeyi amaçlayan tiyatro türüdür. Her gülünç şeyin altında ders alınacak acı bir gerçeğin olduğuna inanılır.

Komedinin Başlıca Özellikleri:

• Konusunu günlük hayattan, sosyal olaylardan seçer.
• Kahramanları sıradan insanlar, eğitim görmemiş ya da sonradan görme kişilerdir.
• Üslupta kusursuzluk aranmaz, kaba sayılan hatta küfürlü sözlere yer verilir.
• Çirkin, kaba olaylar seyircinin gözü önünde işlenir.
• Üç birlik kuralına (olay, yer, zaman birliği) uyar.

Komedi Türleri

Karakter Komedisi:

İnsan kişiliğinin gülünç yanlarını konu alan komedidir. Moliére’in “Cimri”, Shakespeare (Şekspir)’in “Venedik Taciri” adlı eserleri karakter komedisidir.

Töre Komedisi:

Toplumun gülünç ve aksayan yönlerini gösteren komedidir. Moliére’in “Kibarlık Budalası”, Gogol’un “Müfettiş” adlı eserleri töre komedisidir.

Entrika Komedisi:

Seyirciyi güldürme amacı olmadan yazılan komedi türüdür. Moliére’in “Zoraki Tabip”, Shakespeare’in “Yanlışlıklar Komedyası” adlı eserleri entrika komedisidir. Entrika komedisinin bir diğer adı da “Vodvil“dir.

Fars:

Güldürü ögesi daha çok hareketlerden ve nüktelerden çıkan oyun; düşünceden çok göze ve duyulara yönelir. Vurgu, kişiyi karikatürleştirerek ve olayları abartarak elde edilir. Esas amacı sadece seyirciyi güldürmek olan kaba komedidir.

Komedi Santimantal (içli komedi):

İnsanları eğlendirirken aynı zamanda duygulandıran komedi türüdür.

Komedi türü 17. yüzyıldan sonra düzyazıyla yazılmaya başlanmıştır.

Klâsik komedinin önemli yazarları: Aristophanes (Aristofanes), Menandros (Menandros), Terentius (Terentius), Plautus (Platus), Moliére (Molyer).

DRAM

19. yüzyılda trajedinin sıkı kurallarını yıkmak amacıyla meydana getirilen tiyatro türüdür.

Dramın Başlıca Özellikleri:

• Konusunu günlük hayattan ya da tarihin herhangi bir devrinden seçebilir.
• Hem acıklı hem komik olaylar aynı oyunda iç içe bulunur.
• Kahramanlar hem soylulardan hem sıradan insanlar arasından seçilir.
• Üç birlik kuralına uymak zorunda değildir.
• Her tür olay seyircinin karşısında gerçekleştirilebilir.
• Şiir, düzyazı karışık halde bulunur.

En ünlü dram yazarları:

İngiliz yazar Shakespeare dramın ilk ürünlerini vermiştir; ancak bu türün özelliklerini Victor Hugo belirlemiştir. Goethe bir diğer ünlü dram yazarıdır.

—-

Feeri (Féerie):

Tabiatüstü varlıklar, cinler, periler, gösterişli sahneler ve sahne efektleri ile birlikte oynanan bir tiyatrodur.

Feeriler gerçek hayattan kopuk, anonim halk edebiyatındaki masalların tiyatroya uyarlanması ile oluşmuş fantastik tiyatro oyunlarıdır. Son derece görkemli görsel efektler, ışık oyunları, sahne dekorları ve görselleri ile oynanan, olağandışı varlıklara da yer veren, masalların tiyatro sahnesine taşınmasından ortaya çıkmış tiyatro türüdür.

Melodram:

(l ince okunur), Fransızca mélodrame
1. Yunan trajedilerinde koro başı ile bir oyuncu arasında geçen şarkılı diyalog.

2. Oyuncuların müzik eşliğinde sahneye girip çıktıkları bir tiyatro türü.

3. Çağdaş tiyatroda, duygusal ve acıklı olaylara dayalı bir tiyatro türü.

4. sıfat Acıklı, dokunaklı.

MÜZİKLİ TİYATRO:

a) Opera: Sözlerinin tümü ya da çoğu “koro, solo, düet” biçiminde şarkılı olarak söylenen müzikli tiyatro eseridir. Oyunculara, orkestra eşlik eder.

b) Operet: Eğlenceli, hafif konulu, içinde bestesiz konuşmalar da bulunan müzikli tiyatrodur. Daha çok halk için yazılmış eserlerdir.

c) Opera Komik: Operetin, yüksek sınıf için yazılmış, besteli biçimidir.

ç) Vodvil: Hareketli, eğlenceli bir konuya dayanan, içinde şarkılara da yer verilen hafif komedidir. Bu nedenle vodvil, bir “komedi türü” olarak da gösterilir.

d) Bale: Konusu; türlü dans ve davranışlarla anlatılan müzikli, sözsüz tiyatro türüdür.

Türk Edebiyatında Tiyatro:

Türk edebiyatında Batılı anlamda tiyatro ilk defa Tanzimat döneminde görülmektedir. Şinasi‘nin “Şair Evlenmesi” ilk yayımlanan tiyatro eseridir. Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” ise, ilk defa sahneye konan tiyatro eseridir. Bu eserlerden önce ise çeviri ve uyarlama (adapte) tiyatro eserleri görülmektedir. Sonraki dönemlerde ise, teknik açıdan daha etkili tiyatro eserleri yazılmış ve sahneye konmuştur.

Batılı özellikte tiyatro ürünlerinin Türk edebiyatına girmesinden önceki yüzyıllarda geleneksel Türk tiyatrosu vardı: Ortaoyunu, meddah, Karagöz ile Hacivat bunların başlıcalarıdır.

Ayrıca bakınız ⇒

Tiyatro